ಅಜ್ಮೀರ್‌ನಲ್ಲಿ ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಎಂಟು ಉರ್ದು ಮಾಧ್ಯಮ ಶಾಲೆಗಳನ್ನು ಹಿಂದಿ ಮಾಧ್ಯಮ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಿರುವುದು ಸ್ಥಳೀಯ ಮುಸ್ಲಿಂ ಸಮುದಾಯದಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಕ ಆಕ್ರೋಶಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ.
ಈ ಶಾಲೆಗಳು ಹಲವು ದಶಕಗಳಿಂದ ಮುಸ್ಲಿಂ ಜನಸಂಖ್ಯೆಗೆ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಿವೆ. ಇದು ಮುಸ್ಲಿಮರ ಭಾಷಾ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ಸಂಕೇತಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ನಿರ್ಧಾರ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ತಾರತಮ್ಯದ ಕೃತ್ಯವೆಂದು ಆಕ್ರೋಶ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ಡಿಸೆಂಬರ್ 2024ರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಜನತಾ ಪಕ್ಷ (ಬಿಜೆಪಿ) ನೇತೃತ್ವದ ರಾಜಸ್ಥಾನ ಸರ್ಕಾರವು ರಾಜ್ಯ ಪೊಲೀಸರಿಗೆ ಪೊಲೀಸ್ ಪರಿಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಉರ್ದು ಮತ್ತು ಪರ್ಷಿಯನ್ ಪದಗಳನ್ನು ಹಿಂದಿಯೊಂದಿಗೆ ಬದಲಾಯಿಸುವಂತೆ ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದೆ. ಈ ನಿರ್ದೇಶನದ ನಂತರ ಜನವರಿ 17ರಂದು ಬಿಕಾನೇರ್‌ನ ಮಾಧ್ಯಮ ಶಿಕ್ಷಣ ಇಲಾಖೆಯ ನಿರ್ದೇಶಕರು ಅಜ್ಮೀರ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಹಲವಾರು ಉರ್ದು ಮಾಧ್ಯಮ ಶಾಲೆಗಳನ್ನು ಹಿಂದಿ ಮಾಧ್ಯಮ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಲು ಆದೇಶ ಹೊರಡಿಸಿದಾಗ ಹಿನ್ನಡೆ ಉಂಟಾಯಿತು. ಇದು 1941ರಿಂದ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿರುವ ಸರ್ಕಾರಿ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಉರ್ದು ಶಾಲೆ ಬದ್‌ಬಾವ್ ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರಿ ಬಾಲಕಿಯರ ಪ್ರೌಢಶಾಲೆ ಉರ್ದು ಶಾಲೆಗಳಿಗೆ ಈ ಆದೇಶದ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಿದೆ.
ಈ ಕ್ರಮವು ಮುಸ್ಲಿಂ ಸಮುದಾಯವನ್ನು ದಿಗ್ಭ್ರಮೆಗೊಳಿಸಿದೆ. ವಿಶೇಷವಾಗಿ ರಾಜಸ್ಥಾನದ ಉರ್ದು ಮಾಧ್ಯಮ ಶಾಲೆಗಳು ಈಗಾಗಲೇ ಉರ್ದು ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಪಠ್ಯಪುಸ್ತಕಗಳ ಕೊರತೆ ಮತ್ತು ಅರ್ಹ ಉರ್ದು ಶಿಕ್ಷಕರ ಕೊರತೆಯಿಂದ ಬಳಲುತ್ತಿದ್ದವು. ಹಲವರಿಗೆ, ಈ ನಿರ್ಧಾರವು ಮುಸ್ಲಿಮರ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಹಕ್ಕುಗಳು ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಗುರುತನ್ನು ವ್ಯವಸ್ಥಿತವಾಗಿ ಹತ್ತಿಕ್ಕಲಾಗುತ್ತಿದೆ ಎನ್ನಲಾಗಿದೆ.
ಸ್ಥಳೀಯ ಪೋಷಕರು ಮತ್ತು ನಿವಾಸಿಗಳು ತೀವ್ರ ವಿರೋಧ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ್ದಾರೆ, ಈ ನಿರ್ಧಾರವನ್ನು ಅವರ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಮತ್ತು ಭಾಷಾ ಪರಂಪರೆಯ ಮೇಲಿನ ದಾಳಿ ಎಂದು ಬಣ್ಣಿಸಿದ್ದಾರೆ. “ಉರ್ದು ನಮ್ಮ ಗುರುತಿನ ಅವಿಭಾಜ್ಯ ಅಂಗವಾಗಿದೆ. ಈ ಕ್ರಮವು ನಮ್ಮ ಭಾಷೆ ಮತ್ತು ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಅಳಿಸಿಹಾಕುವ ಬೆದರಿಕೆ ಹಾಕುತ್ತದೆ” ಎಂದು ಧರಣಿ ಪ್ರತಿಭಟನೆಯಲ್ಲಿ ಪೋಷಕರೊಬ್ಬರು ಹೇಳಿದರು.
ಬಾಧಿತ ಶಾಲೆಗಳು ಪ್ರಧಾನವಾಗಿ ಮುಸ್ಲಿಂ ನೆರೆಹೊರೆಗಳಲ್ಲಿವೆ ಮತ್ತು ಸಮುದಾಯವು ಹಿಂದಿ ಮಾಧ್ಯಮಕ್ಕೆ ಪರಿವರ್ತನೆಯನ್ನು ಶಿಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ಉರ್ದುವನ್ನು ಅಂಚಿನಲ್ಲಿಡುವ ಉದ್ದೇಶಪೂರ್ವಕ ಪ್ರಯತ್ನವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿದೆ. ಈ ಬದಲಾವಣೆಯು ಮುಸ್ಲಿಂ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ಮೇಲೆ ಅಸಮಾನ್ಯ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುತ್ತದೆ. ಅವರಲ್ಲಿ ಹಲವರು ಉರ್ದು ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಕಲಿಯಲು ಹೆಚ್ಚು ಆರಾಮದಾಯಕರಾಗಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಪೋಷಕರು ವಾದಿಸುತ್ತಾರೆ.
ಸಮುದಾಯದ ನಾಯಕರು ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯಕರ್ತರು ಜಿಲ್ಲಾಧಿಕಾರಿ ಮತ್ತು ರಾಜಸ್ಥಾನ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಭಜನ್‌ಲಾಲ್ ಶರ್ಮಾ ಅವರಿಗೆ ಜ್ಞಾಪಕ ಪತ್ರವನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಿ, ನಿರ್ಧಾರವನ್ನು ತಕ್ಷಣವೇ ರದ್ದುಗೊಳಿಸಬೇಕೆಂದು ಒತ್ತಾಯಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಸ್ಥಳೀಯ ನಾಯಕಿ ಎಂಡಿ ರಾಜಿ, “ಇದು ಕೇವಲ ಭಾಷೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಅಲ್ಲ; ಇದು ನಮ್ಮ ಮಕ್ಕಳ ಮಾತೃಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷಣ ಪಡೆಯುವ ಹಕ್ಕಿನ ಬಗ್ಗೆ. ನಾವು ಈ ನಿರ್ಧಾರವನ್ನು ನಮ್ಮೆಲ್ಲ ಶಕ್ತಿಯಿಂದ ವಿರೋಧಿಸುತ್ತೇವೆ.” ಎಂದಿದ್ದಾರೆ.
ರಾಜ್ಯದ ಶಿಕ್ಷಣ ಸಚಿವೆ ಮದನ್ ದಿಲಾವರ್ ಈ ಕ್ರಮದ ನೇತೃತ್ವ ವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಯಾಸ್ಮೀನ್ ಜಹಾನ್ ಆರೋಪಿಸಿದರು. ರಾಜಸ್ಥಾನದ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ವೈವಿಧ್ಯತೆಯನ್ನು ದುರ್ಬಲಗೊಳಿಸುವ ವಿಶಾಲ ಕಾರ್ಯಸೂಚಿಯ ಭಾಗವಾಗಿದೆ. ನಮ್ಮ ಮಕ್ಕಳ ಗುರುತನ್ನು ಕಸಿದುಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳಿದರು.
ಉರ್ದು ಮಾಧ್ಯಮ ಶಾಲೆಗಳು ಅಜ್ಮೀರ್‌ನ ಇತಿಹಾಸ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಆಳವಾಗಿ ಬೇರೂರಿವೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಬದ್‌ಬಾವ್ ನ ಸರ್ಕಾರಿ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಉರ್ದು ಶಾಲೆಯು 1940ರ ದಶಕದ ಆರಂಭದಿಂದಲೂ ಮುಸ್ಲಿಂ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಶಿಕ್ಷಣ ನೀಡುತ್ತಿದೆ. ಈ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಕೇವಲ ಶಾಲೆಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನವು; ಅವು ಸಮುದಾಯದ ಭಾಷಾ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಪರಂಪರೆಯ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತವೆ.
ಉರ್ದು ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕುವ ಬದಲು, ಸರ್ಕಾರವು ಹಿಂದಿಯನ್ನು ಐಚ್ಛಿಕ ವಿಷಯವಾಗಿ ಸಹಬಾಳ್ವೆ ನಡೆಸಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡಬೇಕಿತ್ತು ಎಂದು ಸ್ಥಳೀಯ ನಿವಾಸಿಗಳು ವಾದಿಸುತ್ತಾರೆ. “ಎರಡೂ ಆಯ್ಕೆಗಳನ್ನು ಏಕೆ ಒದಗಿಸಬಾರದು?” ಎಂದು ಶಾಲಾ ಶಿಕ್ಷಕ ಅಸ್ಲಂ ಖಾನ್ ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದರು. “ಈ ನಿರ್ಧಾರವು ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಸುಧಾರಿಸುವ ಬಗ್ಗೆ ಅಲ್ಲ; ಇದು ಅಲ್ಪಸಂಖ್ಯಾತ ಭಾಷೆಯನ್ನು ಬದಿಗಿಡುವ ಹುನ್ನಾರವಾಗಿದೆ” ಎಂದಿದ್ದಾರೆ.
ಈ ನಿರ್ಧಾರಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿ, ಪೋಷಕರು ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯಕರ್ತರು ತಮ್ಮ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಗಮನ ಸೆಳೆಯಲು ಸಾಮೂಹಿಕ ರ್ಯಾಲಿಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ ಬೃಹತ್ ಪ್ರತಿಭಟನೆಗಳನ್ನು ಯೋಜಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಪ್ರತಿಭಟನಾ ನೇತೃತ್ವ ವಹಿಸಿರುವ ನಾಯಕಿ ನಜ್ಮಾ ಖಾನ್ ಅವರು, “ಸರ್ಕಾರ ನಮ್ಮ ಕಳವಳಗಳನ್ನು ಪರಿಹರಿಸದಿದ್ದರೆ, ನಾವು ನಮ್ಮ ಪ್ರಯತ್ನಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತೇವೆ. ಇದು ನಮ್ಮ ಮಕ್ಕಳ ಭವಿಷ್ಯದ ಕುರಿತಾಗಿದೆ” ಎಂದು ತಿಳಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ಜಿಲ್ಲಾಧಿಕಾರಿ ಸಮುದಾಯದ ಕಳವಳಗಳನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ಆದರೆ ವಿಶಾಲವಾದ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಸುಧಾರಣೆಗಳ ಭಾಗವಾಗಿ ನಿರ್ಧಾರವನ್ನು ಸಮರ್ಥಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. “ಭಾಷೆಯನ್ನು ಲೆಕ್ಕಿಸದೆ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಒದಗಿಸುವುದು ನಮ್ಮ ಗುರಿಯಾಗಿದೆ” ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳಿದರು.
ವಿವಾದವು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಅಲ್ಪಸಂಖ್ಯಾತ ಸಮುದಾಯಗಳ ಭಾಷಾ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುವ ವಿಶಾಲ ಹೋರಾಟವನ್ನು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಅಜ್ಮೀರ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಮುಸ್ಲಿಂ ಸಮುದಾಯಕ್ಕೆ, ಉರ್ದು ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕಾಗಿ ಹೋರಾಟವು ಅವರ ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸುವ ಒಂದು ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸುವ ಹಂತವಾಗಿದೆ.
“ಇದು ಕೇವಲ ಎಂಟು ಶಾಲೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಅಲ್ಲ” ಎಂದು ಸ್ಥಳೀಯ ಶಿಕ್ಷಕರೊಬ್ಬರು ಹೇಳಿದರು. “ಇದು ನಮ್ಮ ಭಾಷೆ ಮತ್ತು ಗುರುತಿನ ಉಳಿವಿನ ಬಗ್ಗೆ. ಉರ್ದು ಯಾವುದೇ ಇತರ ವಿಷಯದಂತೆಯೇ ಅತ್ಯಗತ್ಯ, ಮತ್ತು ನಾವು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡುವ ಹಕ್ಕನ್ನು ಒತ್ತಾಯಿಸುತ್ತೇವೆ.” ಎಂದಿದ್ದಾರೆ.
ಈ ಎಂಟು ಉರ್ದು ಮಾಧ್ಯಮ ಶಾಲೆಗಳ ಭವಿಷ್ಯವು ಅನಿಶ್ಚಿತವಾಗಿಯೇ ಉಳಿದಿದೆ, ಆದರೆ ಅಜ್ಮೀರ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಮುಸ್ಲಿಂ ಸಮುದಾಯದ ಸಂಕಲ್ಪವು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿದೆ. ನಿರ್ಧಾರವನ್ನು ಹಿಂತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಮತ್ತು ತಮ್ಮ ಮಕ್ಕಳು ತಮ್ಮ ಮಾತೃಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಕಲಿಯುವ ಹಕ್ಕನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸುವ ಆಶಯದೊಂದಿಗೆ ಅವರು ತಮ್ಮ ಹೋರಾಟವನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ಪ್ರತಿಭಟನೆಗಳು ವೇಗ ಪಡೆಯುತ್ತಿದ್ದಂತೆ, ಸಮುದಾಯದ ಕಳವಳಗಳನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲು ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರವು ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿರುವ ಒತ್ತಡವನ್ನು ಎದುರಿಸುತ್ತಿದೆ. ಈ ನಿರ್ಧಾರವು ರಾಜಸ್ಥಾನದ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ನೀತಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಮಹತ್ವದ ತಿರುವು ನೀಡುತ್ತದೆಯೇ ಅಥವಾ ಭಾಷೆ ಮತ್ತು ಗುರುತಿನ ಮೇಲಿನ ವಿಭಜನೆಯನ್ನು ಇನ್ನಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆಯೇ ಎಂಬುದನ್ನು ಕಾದು ನೋಡಬೇಕಾಗಿದೆ. ಸದ್ಯಕ್ಕೆ, ಅಜ್ಮೀರ್‌ನ ಸ್ಥಳೀಯ ಮುಸ್ಲಿಂ ಸಮುದಾಯವು ನ್ಯಾಯದ ಅನ್ವೇಷಣೆಯಲ್ಲಿ ಒಗ್ಗಟ್ಟಿನಿಂದ ಉಳಿದಿದೆ, ತನ್ನ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಮತ್ತು ಭಾಷಾ ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುವುದಾಗಿ ಪ್ರತಿಜ್ಞೆ ಮಾಡಿದೆ.
