ಉದಯಪುರ: ರಾಜಸ್ಥಾನದ ಉದಯಪುರ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಆಘಾತಕಾರಿ ಘಟನೆ ಬೆಳಕಿಗೆ ಬಂದಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ 55 ವರ್ಷದ ರೇಖಾ ಕಾಲ್ಬೇಲಿಯಾ ಎಂಬ ಮಹಿಳೆ ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ತಮ್ಮ 17ನೇ ಮಗುವಿಗೆ ಜನ್ಮ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ. ರೇಖಾ ಈ ಮೊದಲು 16 ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಜನ್ಮ ನೀಡಿದ್ದು, ಅವರಲ್ಲಿ ನಾಲ್ವರು ಗಂಡು ಮಕ್ಕಳು ಮತ್ತು ಒಬ್ಬಳು ಹೆಣ್ಣು ಮಗು ಹುಟ್ಟಿದ ಕೆಲವೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಮೃತಪಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಉಳಿದ ಮಕ್ಕಳಲ್ಲಿ ಐವರು ವಿವಾಹಿತರಾಗಿದ್ದು, ಅವರಿಗೂ ಮಕ್ಕಳಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಘಟನೆ ಆ ಕುಟುಂಬದ ಆರ್ಥಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಂಕಷ್ಟಗಳನ್ನು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸುವುದರ ಜೊತೆಗೆ, ರಾಜಸ್ಥಾನದ ಕುಟುಂಬ ಯೋಜನೆ ಮತ್ತು ಸಂತಾನ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿತ್ವದ ಬಗ್ಗೆ ಗಂಭೀರ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿದೆ.
ಆಶಾ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರು, ಅಂಗನವಾಡಿ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರು ಮತ್ತು ಜನ್ಮಂಗಲ್ ದಂಪತಿಗಳು ಕುಟುಂಬ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುವಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸುತ್ತಾರೆ. ಆಶಾ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರು ಮನೆಗಳಿಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿ ಹೊಸದಾಗಿ ಮದುವೆಯಾದ ದಂಪತಿಗಳಿಗೆ ಗರ್ಭನಿರೋಧಕಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಸಲಹೆ ನೀಡುತ್ತಾರೆ, ಗರ್ಭಿಣಿಯರನ್ನು ಪತ್ತೆ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಹೆರಿಗೆಯ ನಂತರ ಪಿಪಿಐಯುಸಿಡಿ (PPIUCD) ಯಂತಹ ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅವರು ಗರ್ಭನಿರೋಧಕ ಮಾತ್ರೆಗಳು, ಕಾಂಡೋಮ್‌ಗಳು, ಐಯುಡಿಗಳು (IUDs) ಮತ್ತು ಇಂಜೆಕ್ಷನ್‌ಗಳನ್ನು ವಿತರಿಸುತ್ತಾರೆ. ತಾಯಿ ಮತ್ತು ಮಕ್ಕಳ ಆರೋಗ್ಯ ಹಾಗೂ ಪೋಷಣೆ ದಿನಗಳಂದು ಜಾಗೃತಿ ಅಭಿಯಾನಗಳನ್ನು ಸಹ ನಡೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಆದರೆ, ಉದಯಪುರದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಘಟನೆಯು ಈ ಯೋಜನೆಗಳು ಗ್ರಾಮೀಣ ಮತ್ತು ಬಡ ಕುಟುಂಬಗಳನ್ನು ತಲುಪಲು ವಿಫಲವಾಗಿವೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ತಜ್ಞರ ಪ್ರಕಾರ, ಶಿಕ್ಷಣದ ಕೊರತೆ, ಆರ್ಥಿಕ ಒತ್ತಡಗಳು ಮತ್ತು ಅರಿವಿನ ಕೊರತೆಯು ಜನರು “ಎರಡು ಮಕ್ಕಳ ನೀತಿ” ಯನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದನ್ನು ತಡೆಯುತ್ತಿವೆ. ಸರ್ಕಾರವು ತಳಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಾದ ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಜಾರಿಗೊಳಿಸಬೇಕು ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯಕರ್ತರ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಬೇಕು, ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಈ ಯೋಜನೆಗಳು ಕೇವಲ ಕಾಗದದ ಮೇಲಿನ ಭರವಸೆಗಳಾಗಿಯೇ ಉಳಿಯುತ್ತವೆ.
ಇಂಡಿಯಾ ಟುಡೆ ವರದಿಯ ಪ್ರಕಾರ, ರೇಖಾ ಅವರ ಮಗಳು ಶಿಲಾ ಕಾಲ್ಬೇಲಿಯಾ ತಮ್ಮ ಕುಟುಂಬದ ಸಂಕಷ್ಟಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತನಾಡಿದ್ದಾರೆ. “ನಾವೆಲ್ಲರೂ ಅತೀವ ಕಷ್ಟಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸಿದ್ದೇವೆ. ನಮ್ಮ ತಾಯಿಗೆ ಇಷ್ಟು ಮಕ್ಕಳು ಇರುವುದನ್ನು ಕೇಳಿ ಎಲ್ಲರೂ ಆಘಾತಕ್ಕೊಳಗಾಗಿದ್ದಾರೆ” ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಕುಟುಂಬವು ಕಸ ಆಯುವ ಮೂಲಕ ಜೀವನ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದು, ತಮ್ಮದೇ ಆದ ಭೂಮಿ ಅಥವಾ ಮನೆಯಿಲ್ಲದೆ ಸಂಕಷ್ಟದಲ್ಲಿದೆ. ರೇಖಾ ಅವರ ಪತಿ ಕಾವ್ರಾ ಕಾಲ್ಬೇಲಿಯಾ, “ನಮ್ಮ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಆಹಾರ ನೀಡಲು, ನಾನು ಬಡ್ಡಿ ವ್ಯವಹಾರಗಾರರಿಂದ ಶೇ.20 ಬಡ್ಡಿಯಲ್ಲಿ ಹಣ ಸಾಲ ಮಾಡಿದ್ದೇನೆ. ನಾನು ಲಕ್ಷಾಂತರ ರೂಪಾಯಿಗಳನ್ನು ಮರುಪಾವತಿಸಿದ್ದೇನೆ, ಆದರೆ ಬಡ್ಡಿ ಮಾತ್ರ ಬಾಕಿ ಉಳಿದಿದೆ. ಪಿಎಂ ಆವಾಸ್ ಯೋಜನೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಮನೆ ಮಂಜೂರಾಗಿತ್ತು, ಆದರೆ ಭೂಮಿ ನಮ್ಮ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿಲ್ಲದ ಕಾರಣ ನಾವು ಇನ್ನೂ ಮನೆರಹಿತರಾಗಿದ್ದೇವೆ. ನಮಗೆ ಆಹಾರ, ಮದುವೆ ಅಥವಾ ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕೆ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳ ಕೊರತೆಯಿದ್ದು, ಈ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು ನಮ್ಮನ್ನು ಪ್ರತಿದಿನವೂ ಕಾಡುತ್ತಿವೆ” ಎಂದು ತಮ್ಮ ಕಷ್ಟವನ್ನು ಹೇಳಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ.
ಝಾಡೋಲ್ ಸಮುದಾಯ ಆರೋಗ್ಯ ಕೇಂದ್ರದ ಸ್ತ್ರೀರೋಗ ತಜ್ಞರಾದ ಡಾ. ರೋಷನ್ ದಾರಂಗಿ, ಆ ಕುಟುಂಬವು ರೇಖಾ ಅವರ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಇತಿಹಾಸದ ಬಗ್ಗೆ ತಪ್ಪು ಮಾಹಿತಿ ನೀಡಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. “ರೇಖಾರನ್ನು ಆಸ್ಪತ್ರೆಗೆ ದಾಖಲಿಸಿದಾಗ, ಇದು ಅವರ ನಾಲ್ಕನೇ ಮಗು ಎಂದು ಕುಟುಂಬ ಹೇಳಿತ್ತು. ನಂತರ ಇದು ಅವರ 17ನೇ ಮಗು ಎಂದು ತಿಳಿದುಬಂದಿದೆ” ಎಂದಿದ್ದಾರೆ. ಈ ತಪ್ಪು ಮಾಹಿತಿಯಿಂದಾಗಿ ವೈದ್ಯಕೀಯ ತಂಡಕ್ಕೆ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಸವಾಲುಗಳು ಎದುರಾಗಿದ್ದವು, ಆದರೆ ಈಗ ತಾಯಿ ಮತ್ತು ಮಗು ಇಬ್ಬರೂ ಆರೋಗ್ಯವಾಗಿದ್ದಾರೆ.
ಈ ಘಟನೆಯು ರಾಜಸ್ಥಾನದ ಕುಟುಂಬ ಯೋಜನೆ ಉಪಕ್ರಮಗಳ ವೈಫಲ್ಯವನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಿದೆ. ರಾಜ್ಯದ ವೈದ್ಯಕೀಯ, ಆರೋಗ್ಯ ಮತ್ತು ಕುಟುಂಬ ಕಲ್ಯಾಣ ಇಲಾಖೆಯು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಆರೋಗ್ಯ ಮಿಷನ್ (NHM) ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಈ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತದೆ. 1992ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾದ ಜನ್ಮಂಗಲ್ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವು ಜನನದ ಅಂತರದ ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಲು ಮತ್ತು ಕುಟುಂಬ ಯೋಜನೆ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳಿಗೆ ಪ್ರವೇಶವನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ಗುರಿ ಹೊಂದಿದೆ. ದಂಪತಿಗಳು ಎರಡು ಮಕ್ಕಳ ನಂತರ ಸಂತಾನ ನಿಯಂತ್ರಣ ಅಥವಾ ಶಾಶ್ವತ ಗರ್ಭನಿರೋಧಕ ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸುವುದು ಇದರ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಗುರಿಯಾಗಿದೆ. ಜನನದ ಅಂತರ, ಸಂತಾನ ನಿಯಂತ್ರಣಕ್ಕೆ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಧನ ಮತ್ತು ವಿಮಾ ಯೋಜನೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಜಾಗೃತಿ ಅಭಿಯಾನಗಳನ್ನು ನಡೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ಇಂತಹ ಘಟನೆಗಳು ಈ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು ಕೇವಲ ಕಾಗದದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಇವೆ ಮತ್ತು ತಳಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುತ್ತಿಲ್ಲ ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ.
ಪ್ರಮುಖ ಯೋಜನೆಗಳು:
ಜನನ ಅಂತರ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ (Birth Spacing Program): ತಾಯಿ ಮತ್ತು ಮಕ್ಕಳ ಆರೋಗ್ಯವನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಲು ಹಾಗೂ ಕುಟುಂಬದ ಆರ್ಥಿಕತೆಯನ್ನು ಬಲಪಡಿಸಲು ಜನನಗಳ ನಡುವೆ ಸೂಕ್ತ ಅಂತರ ಕಾಯ್ದುಕೊಳ್ಳುವುದರ ಮೇಲೆ ಒತ್ತು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ಜಾಗೃತಿ ಅಭಿಯಾನಗಳು, ಆರೋಗ್ಯ ಶಿಬಿರಗಳು ಮತ್ತು ಸಮಾಲೋಚನೆಗಳ ಮೂಲಕ ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಶಾಶ್ವತ ಸಂತಾನ ನಿಯಂತ್ರಣ (Permanent Contraception): ಸರ್ಕಾರಿ ಮತ್ತು ಖಾಸಗಿ ಆಸ್ಪತ್ರೆಗಳಲ್ಲಿ ಪುರುಷರ ಸಂತಾನ ನಿಯಂತ್ರಣಕ್ಕೆ (ವಾಸೆಕ್ಟಮಿ) ರೂ. 1100 ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರ ಸಂತಾನ ನಿಯಂತ್ರಣಕ್ಕೆ (ಟ್ಯೂಬಲ್ ಲಿಗೇಶನ್) ರೂ. 600 ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಖಾಸಗಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಮತ್ತು ಎನ್‌ಜಿಒಗಳಿಗೆ ಪ್ರತಿ ವಾಸೆಕ್ಟಮಿ ಕೇಸ್‌ಗೆ ರೂ. 1300 ಮತ್ತು ಪ್ರತಿ ಟ್ಯೂಬಲ್ ಲಿಗೇಶನ್ ಕೇಸ್‌ಗೆ ರೂ. 1350 ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸಂತಾನ ನಿಯಂತ್ರಣಕ್ಕೆ ಪ್ರೇರೇಪಿಸುವವರಿಗೆ ಪುರುಷರ ಸಂತಾನ ನಿಯಂತ್ರಣಕ್ಕೆ ರೂ. 200 ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರ ಸಂತಾನ ನಿಯಂತ್ರಣಕ್ಕೆ ರೂ. 150 ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಕುಟುಂಬ ಕಲ್ಯಾಣ ವಿಮಾ ಯೋಜನೆ (Family Welfare Insurance Scheme): ಸಂತಾನ ನಿಯಂತ್ರಣಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ತೊಡಕುಗಳು ಅಥವಾ ಸಾವಿಗೆ ಪರಿಹಾರ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ – ಆಸ್ಪತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ 7 ದಿನಗಳೊಳಗೆ ಸಾವು ಸಂಭವಿಸಿದರೆ ರೂ. 2 ಲಕ್ಷ, 8-30 ದಿನಗಳ ನಡುವೆ ಸಾವು ಸಂಭವಿಸಿದರೆ ರೂ.50,000, ವೈಫಲ್ಯವಾದರೆ ರೂ. 30,000 ಮತ್ತು ತೊಡಕುಗಳ ಚಿಕಿತ್ಸೆಗೆ ರೂ. 25,000 ವರೆಗೆ ಪರಿಹಾರ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಬಾಲಿಕಾ ಸಂಬಲ್ ಯೋಜನೆ (Mukhyamantri Balika Sambal Yojana): ಒಂದು ಅಥವಾ ಇಬ್ಬರು ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳ ನಂತರ ಸಂತಾನ ನಿಯಂತ್ರಣ ಮಾಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ದಂಪತಿಗೆ ಪ್ರತಿ ಮಗಳಿಗೆ ರೂ. 10,000 ಬಾಂಡ್ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು 18 ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ರೂ. 76,990 ಆಗಿ ಪಕ್ವವಾಗುತ್ತದೆ.
ಜ್ಯೋತಿ ಯೋಜನೆ (Jyoti Yojana): ಒಂದು ಅಥವಾ ಇಬ್ಬರು ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳ ನಂತರ ಸಂತಾನ ನಿಯಂತ್ರಣ ಮಾಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ 22-32 ವರ್ಷ ವಯಸ್ಸಿನ ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಶಿಕ್ಷಣ, ಆರೋಗ್ಯ ಸೇವೆಗಳು, ಸಾಮಾಜಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ಮತ್ತು ಆಶಾ ಅಥವಾ ಅಂಗನವಾಡಿ ಕಾರ್ಯಕರ್ತೆಯರಂತಹ ಪಾತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಆದ್ಯತೆ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ.
………………………………………………………………………….
ರಾಜಸ್ಥಾನ ಸರ್ಕಾರವು ಕುಟುಂಬ ಕಲ್ಯಾಣ ಮತ್ತು ಸಂತಾನ ನಿಯಂತ್ರಣಕ್ಕಾಗಿ ಅತ್ಯಂತ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತಂದಿದೆ ಮತ್ತು ಗಣನೀಯ ಪ್ರಯತ್ನಗಳನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಿದೆ. ಆದರೆ, ಬುಡಕಟ್ಟು ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿನ ಪುರಾಣಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸುವುದು ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಸವಾಲಾಗಿದೆ. ಕೆಲವು ಸಮುದಾಯಗಳಲ್ಲಿ, ಹೆಂಡತಿ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಜನ್ಮ ನೀಡುತ್ತಿದ್ದರೆ ಮಾತ್ರ ಅವಳು ‘ ಫಲವತ್ತಾದವಳು’ ಮತ್ತು ತನ್ನ ಗಂಡನಿಗೆ ಉಪಯುಕ್ತಳು ಎಂಬ ಮನಸ್ಥಿತಿ ಪುರುಷರಲ್ಲಿ ಇದೆ. ಅವಳು ಮಕ್ಕಳು ಹೊಂದುವುದನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಿದರೆ, ಗಂಡನು ಎರಡನೇ ಮದುವೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತನಾಡುತ್ತಾನೆ. ಇದು ಮಹಿಳೆಯರು ಒಬ್ಬರ ನಂತರ ಮತ್ತೊಬ್ಬರು ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಜನ್ಮ ನೀಡುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಇಂತಹ ಸಾಮಾಜಿಕ ಪುರಾಣಗಳನ್ನು ನಿಭಾಯಿಸುವುದು ಒಂದು ಮಹತ್ವದ ಸವಾಲಾಗಿದೆ. ಈ ವಿಷಯದ ಬಗ್ಗೆ ಇನ್ನಷ್ಟು ವಿವರವಾದ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲಾಗುವುದು.
-ಡಾ. ಅಶೋಕ್ ಆದಿತ್ಯ, ಮುಖ್ಯ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಮತ್ತು ಆರೋಗ್ಯ ಅಧಿಕಾರಿ, ಉದಯಪುರ
ಜಾರ್ಖಂಡ್: ಸ್ಥಳೀಯರಿಗೆ ಉದ್ಯೋಗ ನೀಡಿ, ಶಿಕ್ಷಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಸರಿಪಡಿಸಲು ಆಗ್ರಹಿಸಿ ಬೃಹತ್ ಪ್ರತಿಭಟನೆ
