ನವದೆಹಲಿ: ಬಿಹಾರದಲ್ಲಿ ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗವು (ECI) ನಡೆಸುತ್ತಿರುವ “ವಿಶೇಷ ತೀವ್ರ ಪರಿಷ್ಕರಣೆ” (Special Intensive Revision – SIR) ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಕುರಿತು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಮಹತ್ವದ ಅಭಿಪ್ರಾಯವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದೆ. ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ‘ಮತದಾರ ಸ್ನೇಹಿ’ ಯಂತೆ ಕಾಣುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ನ್ಯಾಯಾಲಯ ಹೇಳಿದ್ದು, ಮತದಾರರಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆಯ್ಕೆಗಳನ್ನು ನೀಡಿರುವುದನ್ನು ಶ್ಲಾಘಿಸಿದೆ. ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿಗಳಾದ ಸೂರ್ಯ ಕಾಂತ್ ಮತ್ತು ಜಾಯ್ಮಾಲ್ಯ ಬಾಗ್ಚಿ ಅವರಿದ್ದ ಪೀಠವು ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿ ಸಲ್ಲಿಸಲಾದ ಹಲವಾರು ಅರ್ಜಿಗಳ ವಿಚಾರಣೆ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದು, ECI ಯ ಅಧಿಕಾರ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯವಿಧಾನಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಕೇಳಲಾದ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳ ನಡುವೆಯೇ ಈ ಸಕಾರಾತ್ಮಕ ಅಭಿಪ್ರಾಯವನ್ನು ನೀಡಿದೆ.
ದಾಖಲೆಗಳ ಕುರಿತು ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ಅಭಿಪ್ರಾಯ
ECI ಯ ಪರಿಷ್ಕರಣೆ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಿಂದ ಆಧಾರ್ ಅನ್ನು ಹೊರಗಿಟ್ಟಿರುವುದನ್ನು ಅರ್ಜಿದಾರರು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದರು. ಇದಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಿದ ಪೀಠವು, ಹಿಂದಿನ ಪರಿಷ್ಕರಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಕೇವಲ ಏಳು ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು, ಆದರೆ ಈಗ 11 ದಾಖಲೆಗಳ ಪಟ್ಟಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ಮತದಾರರಿಗೆ ಹಿಂದಿಗಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆಯ್ಕೆಗಳನ್ನು ನೀಡಿರುವುದರಿಂದ ಇದು ‘ಮತದಾರ ಸ್ನೇಹಿ’ ಯಂತೆ ಕಾಣುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಟ್ಟಿತು.
ಅರ್ಜಿದಾರರ ಪರ ವಕೀಲ ಅಭಿಷೇಕ್ ಮನು ಸಿಂಘ್ವಿ, ದಾಖಲೆಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಹೆಚ್ಚಿದ್ದರೂ, ಆ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವವರ ಸಂಖ್ಯೆ ಬಿಹಾರದಲ್ಲಿ ಕಡಿಮೆಯಿದೆ ಎಂದು ವಾದಿಸಿದರು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಬಿಹಾರದಲ್ಲಿ ಕೇವಲ ಶೇಕಡಾ 1 ರಿಂದ 2 ರಷ್ಟು ಜನರ ಬಳಿ ಮಾತ್ರ ಪಾಸ್‌ಪೋರ್ಟ್ ಇದೆ ಎಂದು ಅವರು ವಿವರಿಸಿದರು. ಇದಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಿದ ನ್ಯಾಯಾಲಯ, “ಬಿಹಾರದಲ್ಲಿ 36 ಲಕ್ಷ ಪಾಸ್‌ಪೋರ್ಟ್ ಹೊಂದಿರುವವರು ಇದ್ದಾರೆ ಎಂಬುದು ಉತ್ತಮವೇ ಅಲ್ಲವೇ?” ಎಂದು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿತು. ವಿವಿಧ ಇಲಾಖೆಗಳಿಂದ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ಪಡೆದ ನಂತರವೇ ದಾಖಲೆಗಳ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಸಿದ್ಧಪಡಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಬಾಗ್ಚಿ ಗಮನಸೆಳೆದರು.
ಉಳಿದ ಅಧಿಕಾರ ಮತ್ತು ಸೆಕ್ಷನ್ 21(3) ರ ಕುರಿತು ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳು
ಬಿಹಾರದಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವ ವಿಶೇಷ ಪರಿಷ್ಕರಣೆಯನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿ ಸಲ್ಲಿಸಲಾದ ಅರ್ಜಿದಾರರ ಪರ ವಾದ ಮಂಡಿಸಿದ ಹಿರಿಯ ವಕೀಲ ಗೋಪಾಲ್ ಶಂಕರನಾರಾಯಣನ್ ಅವರು, ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗಕ್ಕೆ “ವಿಶೇಷ ತೀವ್ರ ಪರಿಷ್ಕರಣೆ” ಯಂತಹ ಅಭೂತಪೂರ್ವ ಕ್ರಮವನ್ನು ಕೈಗೊಳ್ಳುವ ಅಧಿಕಾರವಿಲ್ಲ ಎಂದು ವಾದಿಸಿದರು. ಇದು ರಾಜ್ಯದ ಇಡೀ ಮತದಾರರ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಅಳಿಸಿಹಾಕಿ ಹೊಸದಾಗಿ ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡುವ ಪ್ರಯತ್ನ ಎಂದು ಅವರು ಬಣ್ಣಿಸಿದರು. ಇದಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಿದ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಬಾಗ್ಚಿ ಅವರು, ಜನಪ್ರತಿನಿಧಿ ಕಾಯಿದೆ, 1950 ರ ಸೆಕ್ಷನ್ 21(3) ಅನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದರು. ಈ ವಿಭಾಗವು, “ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗವು ಯಾವುದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ದಾಖಲಿಸಬೇಕಾದ ಕಾರಣಗಳಿಗಾಗಿ, ಯಾವುದೇ ಕ್ಷೇತ್ರ ಅಥವಾ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಭಾಗಕ್ಕೆ ಮತದಾರರ ಪಟ್ಟಿಯ ವಿಶೇಷ ಪರಿಷ್ಕರಣೆಯನ್ನು ತಾನು ಸೂಕ್ತವೆಂದು ಭಾವಿಸಿದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ದೇಶಿಸಬಹುದು” ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತದೆ.
ಇದೇ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ, ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಒಂದು ಮಹತ್ವದ ಪ್ರಶ್ನೆಯನ್ನು ಎತ್ತಿತು. ಅಧೀನ ನಿಯಮಗಳಲ್ಲಿ ಪರಿಷ್ಕರಣೆಯ ವಿಧಾನ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿರದಿದ್ದಾಗ, ECI ತನ್ನದೇ ಆದ ಕಾರ್ಯವಿಧಾನವನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸಲು ವಿವೇಚನೆ ಹೊಂದಿರುವುದಿಲ್ಲವೇ? ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಬಾಗ್ಚಿ ಅವರು, “ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಾಸನವು ‘ಸೂಕ್ತವೆಂದು ಭಾವಿಸಿದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ’ ಎಂದು ಹೇಳಿದರೂ, ಅಧೀನ ಶಾಸನವು ಹೇಳದಿದ್ದಾಗ, ECI ಗೆ ಉಳಿದ ವಿವೇಚನೆಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆಯೇ?” ಎಂದು ಕೇಳಿದರು. ಈ ವಾದವನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡರೆ, ಸೆಕ್ಷನ್ 21(3) ಸಂಪೂರ್ಣ ನಿಷ್ಪ್ರಯೋಜಕವಾಗಬಹುದು ಎಂದು ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಕಾಂತ್ ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಟ್ಟರು.
“ವಿಶೇಷ ತೀವ್ರ ಪರಿಷ್ಕರಣೆ”ಯನ್ನು ಇಡೀ ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ಅನ್ವಯಿಸಬಹುದೇ?
ಶಂಕರನಾರಾಯಣನ್ ಅವರು ತಮ್ಮ ವಾದವನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಿ, ಸೆಕ್ಷನ್ 21(3) ಕೇವಲ “ಯಾವುದೇ ಕ್ಷೇತ್ರ” ಅಥವಾ “ಕ್ಷೇತ್ರದ ಭಾಗ”ಕ್ಕೆ ಮಾತ್ರ ಅನ್ವಯವಾಗುತ್ತದೆ ಹೊರತು ಇಡೀ ರಾಜ್ಯದ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಅಳಿಸಲು ಅಲ್ಲ ಎಂದು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು. ಇದಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಿದ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಬಾಗ್ಚಿ, ಬಿಹಾರದಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ರಾಜ್ಯದ ಎಲ್ಲಾ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಿಗೆ ಏಕಕಾಲದಲ್ಲಿ ನಡೆಸುತ್ತಿರುವ ವ್ಯಾಯಾಮವೆಂದು ಏಕೆ ಪರಿಗಣಿಸಬಾರದು ಎಂದು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದರು. ECI ಗೆ ಇರುವ ಉಳಿದ ಅಧಿಕಾರವು ಸಂವಿಧಾನದ ಅನುಚ್ಛೇದ 324 ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿಯೂ ಹರಿಯುತ್ತದೆ ಎಂದು ಅವರು ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸಿದರು. ECI ಯ ಅಧಿಕಾರವು “ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ಹಕ್ಕು ಮತ್ತು ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ಅಧಿಕಾರದ ನಡುವಿನ ಯುದ್ಧ”ದ ಸ್ವರೂಪದಲ್ಲಿದೆ ಎಂದು ಅವರು ವಿವರಿಸಿದರು.
ಶಂಕರನಾರಾಯಣನ್ ಅವರು ಮತದಾರರಾಗಲು ಸಂವಿಧಾನದ ಅನುಚ್ಛೇದ 326 ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ನಾಗರಿಕನಿಗೂ ಹಕ್ಕಿದೆ ಎಂದು ವಾದಿಸಿದರು. ಈಗಾಗಲೇ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿರುವ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಹಕ್ಕನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ ತೆಗೆದುಹಾಕಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಒಂದು ವೇಳೆ ಅವರನ್ನು ಪಟ್ಟಿಯಿಂದ ತೆಗೆದುಹಾಕಿದರೆ, ಅದಕ್ಕೆ ಕಾರಣ ನೀಡುವ ಹೊಣೆ ECI ಯ ಮೇಲಿದೆ ಎಂದು ಅವರು ಲಾಲ್ ಬಾಬು ಹುಸೇನ್ ತೀರ್ಪನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿ ಹೇಳಿದರು.
ದಾಖಲೆಗಳ ಕುರಿತು ಪ್ರಶ್ನೆಗಳು
ಅರ್ಜಿದಾರರ ಪರ ವಾದ ಮಂಡಿಸಿದ ವಕೀಲ ಪ್ರಶಾಂತ್ ಭೂಷಣ್ ಅವರು, ECI ಯ ಕಾರ್ಯವಿಧಾನದ ಬಗ್ಗೆ ತೀವ್ರ ಆಕ್ಷೇಪ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದರು. ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗವು ತನ್ನ ವೆಬ್‌ಸೈಟ್‌ನಿಂದ ಕರಡು ಮತದಾರರ ಪಟ್ಟಿಯ ಹುಡುಕಬಹುದಾದ ಆವೃತ್ತಿಯನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಿದ್ದಕ್ಕೆ ಅವರು ತೀವ್ರವಾಗಿ ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದರು. ಪಟ್ಟಿಯಿಂದ ತೆಗೆದುಹಾಕಲಾದ ಸುಮಾರು 65 ಲಕ್ಷ ಮತದಾರರ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಮತ್ತು ಅವರನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಲು ಕಾರಣಗಳನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಲು ನಿರ್ದೇಶನ ನೀಡಬೇಕೆಂದು ಅವರು ಕೋರಿದರು. ಈ ಕ್ರಮವು ಆಯೋಗದ ದುರುದ್ದೇಶವನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಅವರು ವಾದಿಸಿದರು.
ಇದೇ ವೇಳೆ, ಹಿರಿಯ ವಕೀಲ ಡಾ. ಅಭಿಷೇಕ್ ಮನು ಸಿಂಘ್ವಿ ಅವರು, ವಿಶೇಷ ಪರಿಷ್ಕರಣೆಗೆ ECI ನಿಗದಿಪಡಿಸಿದ 11 ದಾಖಲೆಗಳು ಬಿಹಾರದ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಕಡಿಮೆ ವ್ಯಾಪ್ತಿ ಹೊಂದಿವೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದರು. ಮತದಾರರ ಗುರುತಿನ ಚೀಟಿ (EPIC), ಆಧಾರ್, ಪಡಿತರ ಚೀಟಿಗಳಂತಹ ಪ್ರಮುಖ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಪರಿಷ್ಕರಣೆ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಿಂದ ಹೊರಗಿಟ್ಟಿರುವುದನ್ನು ಅವರು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದರು.
SIR ಗೆ ಅರ್ಹ ದಾಖಲೆಗಳು:
- ಪಾಸ್‌ಪೋರ್ಟ್ (Passport)
- ಡ್ರೈವಿಂಗ್ ಲೈಸೆನ್ಸ್ (Driving License)
- ಸರ್ಕಾರಿ ಅಥವಾ ಅರೆ ಸರ್ಕಾರಿ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳ ಗುರುತಿನ ಚೀಟಿ (Govt./Semi Govt. ID Card)
- ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅಥವಾ ಅಂಚೆ ಕಚೇರಿ ಪಾಸ್‌ಬುಕ್ (Bank/Post Office Passbook)
- ಆದಾಯ ತೆರಿಗೆ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನ ಆದೇಶ (Income Tax Assessment Order)
- ಆಸ್ತಿ ದಾಖಲೆಗಳು (Property documents)
- ಭೂ ದಾಖಲೆಗಳು (Land documents)
- ಕಿಸಾನ್ ಕ್ರೆಡಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್ (Kisan Credit Card)
- ಮಾನ್ಯತೆ ಪಡೆದ ಶಿಕ್ಷಣ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಂದ ನೀಡಲಾದ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಗುರುತಿನ ಚೀಟಿ (Student ID Card from a recognized educational institution)
- ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಂಡ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ ಪರವಾನಗಿ (Possessed Arms License)
- ರಾಜ್ಯ ಅಥವಾ ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರಿ ಯೋಜನೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ ನೀಡಲಾದ ಕಾರ್ಡ್ (Card issued under State/Central Govt. scheme)
ಸಮಯದ ಕುರಿತು ಆಕ್ಷೇಪಣೆ
ಡಾ. ಸಿಂಘ್ವಿ ಅವರು ಬಿಹಾರ ವಿಧಾನಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಗಳು ಸಮೀಪಿಸುತ್ತಿರುವಾಗಲೇ ಈ ವಿಶೇಷ ಪರಿಷ್ಕರಣೆ ಏಕೆ ನಡೆಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದರು. ECI ತನ್ನ ಹಿಂದಿನ ನಿರ್ಧಾರಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ಚುನಾವಣೆಗಳ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿ ಇಂತಹ ಪರಿಷ್ಕರಣೆಯಿಂದ ವಿನಾಯಿತಿ ನೀಡಿಲ್ಲವೇ ಎಂದು ಅವರು ಕೇಳಿದರು. 2004 ರಲ್ಲಿ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಮತ್ತು ಅರುಣಾಚಲ ಪ್ರದೇಶದ ವಿಧಾನಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಗಳು ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದ್ದ ಕಾರಣ ಅಲ್ಲಿ ಮತದಾರರ ಪಟ್ಟಿ ಪರಿಷ್ಕರಣೆ ಮಾಡದೇ ಇದ್ದ ECIಯ ಹಿಂದಿನ ಅಧಿಸೂಚನೆಯನ್ನು ಅವರು ಉದಾಹರಿಸಿದರು.
ಈ ಎಲ್ಲಾ ಆಕ್ಷೇಪಣೆಗಳ ನಂತರ, ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ತನ್ನ ಅಭಿಪ್ರಾಯವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದೆ. ಈ ವಿಚಾರಣೆಯ ನಂತರ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಮಹತ್ವದ ತೀರ್ಪನ್ನು ನೀಡುವ ನಿರೀಕ್ಷೆಯಿದೆ. ಈ ನಿರ್ಧಾರವು ಭವಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗದ ಮತದಾರರ ಪಟ್ಟಿ ಪರಿಷ್ಕರಣೆ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳ ಮೇಲೆ ಗಣನೀಯ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಬಹುದು.
ಬಿಹಾರ ಮತದಾರರ ಪಟ್ಟಿ ಗೊಂದಲ: ಪೌರತ್ವಕ್ಕೆ ಆಧಾರ್ ಗುರುತಲ್ಲ ಎಂದು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಸ್ಪಷ್ಟನೆ
