2024ರ ಲೋಕಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಯ ನಂತರ, ಭಾರತದ ರಾಜಕೀಯ ಭೂಪಟವೇ ತಲ್ಲಣಗೊಂಡಿತ್ತು. ಆ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ, ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ ನೇತೃತ್ವದ ಬಿಜೆಪಿ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಸ್ಪಷ್ಟ ಬಹುಮತ ಸಿಗದೆ, ಸಮ್ಮಿಶ್ರ ಸರ್ಕಾರದ ಮೂಲಕ ಅಧಿಕಾರ ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಾಯಿತು. ಈ ಅನಿರೀಕ್ಷಿತ ಫಲಿತಾಂಶದ ಬಳಿಕ, ಎಲ್ಲರ ಕಣ್ಣು ಮುಂದಿನ ರಾಜ್ಯ ಚುನಾವಣೆಗಳ ಮೇಲಿತ್ತು. ಆದರೆ, ಹರಿಯಾಣ ಮತ್ತು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿನ ಅನಿರೀಕ್ಷಿತ ಫಲಿತಾಂಶಗಳು ಹೊಸ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿದವು. ಈ ಚುನಾವಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬಂದ ಅಕ್ರಮಗಳು ಮತ್ತು ಸಂಶಯಾಸ್ಪದ ಮತದಾನದ ಮಾದರಿಗಳು ಕೇವಲ ಅಪರೂಪದ ಘಟನೆಗಳಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಲೋಕಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಯಾಗಲೇ ಇವುಗಳ ಸುಳಿವು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಗೋಚರಿಸಿತ್ತು.
ಈ ಆತಂಕಕಾರಿ ಬೆಳವಣಿಗೆಗಳ ಮೂಲವನ್ನು ಹುಡುಕುತ್ತಾ ಹೋದರೆ, ಒಂದು ವರ್ಷದ ಹಿಂದಿನ ಘಟನೆ ಕಣ್ಣಿಗೆ ರಾಚುತ್ತದೆ. 2023ರ ಮಾರ್ಚ್‌ನಲ್ಲಿ, ಮೋದಿ ಸರ್ಕಾರವು ‘ಮುಖ್ಯ ಚುನಾವಣಾ ಆಯುಕ್ತ ಮತ್ತು ಇತರ ಚುನಾವಣಾ ಆಯುಕ್ತರ (ನೇಮಕಾತಿ, ಸೇವಾ ಷರತ್ತುಗಳು ಮತ್ತು ಅಧಿಕಾರಾವಧಿ) ಕಾಯ್ದೆ, 2023’ ಅನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತಂದಿತು. ಈ ಕಾನೂನು, ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗದ ಸ್ವಾಯತ್ತತೆಯನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ರೂಪಿಸಿದ್ದ ನೇಮಕಾತಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನೇ ಧ್ವಂಸಗೊಳಿಸಿತು.
ಹಿಂದಿನ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ, ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ, ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷದ ನಾಯಕ ಮತ್ತು ದೇಶದ ಮುಖ್ಯ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ (CJI) ಒಳಗೊಂಡ ಸಮಿತಿಯು ಆಯುಕ್ತರನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡುತ್ತಿತ್ತು. ಇದು ಸಮಿತಿಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಸಮತೋಲನವನ್ನು ಕಾಯ್ದುಕೊಂಡಿತ್ತು. ಆದರೆ, ಹೊಸ ಕಾಯ್ದೆಯು CJI ಅವರನ್ನು ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಿಂದ ಹೊರಗಿಟ್ಟು, ಅವರ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯಿಂದ ನಾಮನಿರ್ದೇಶನಗೊಂಡ ಕೇಂದ್ರ ಸಂಪುಟ ಸಚಿವರನ್ನು ಸೇರಿಸಿತು. ಈ ಬದಲಾವಣೆಯು ನೇರವಾಗಿ ಆಡಳಿತಾರೂಢ ಸರ್ಕಾರದ ಕೈಗೆ ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗದ ಸಂಪೂರ್ಣ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ನೀಡಿತು. ಈ ಕಾನೂನು 2024ರ ಜನವರಿ 2ರಂದು ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಿದ್ದು, ದೇಶದ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ಭವಿಷ್ಯಕ್ಕೆ ಕರಾಳ ಅಧ್ಯಾಯವನ್ನು ಬರೆದಂತಿದೆ. ನಂತರ ನಡೆದ ಚುನಾವಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡಬಂದ ಬೆಳವಣಿಗೆಗಳು ಈ ಕಾನೂನಿನ ದುಷ್ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ದೃಢಪಡಿಸಿದವು.
ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಹಸ್ತಕ್ಷೇಪ ಮಾಡಬೇಕಾದ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗಿದ್ದು ಅರುಣ್ ಗೋಯಲ್ ಅವರ ನೇಮಕಾತಿ. ಅವರ ನೇಮಕಾತಿ ಅಕ್ಷರಶಃ ಒಂದು ಒಗಟಿನಂತಿತ್ತು. 1985ನೇ ಬ್ಯಾಚ್‌ನ ಐಎಎಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಯಾಗಿದ್ದ ಗೋಯಲ್, 2022ರ ನವೆಂಬರ್ 18ರಂದು ಇದ್ದಕ್ಕಿದ್ದಂತೆ ಸ್ವಯಂ ನಿವೃತ್ತಿ ಪಡೆದರು. ಅದಾದ ಮರುದಿನವೇ, ಅಂದರೆ ನವೆಂಬರ್ 19ರಂದು ಅವರು ಚುನಾವಣಾ ಆಯುಕ್ತರಾಗಿ ನೇಮಕಗೊಂಡರು. ಇದು ತುಂಬಾ ವೇಗವಾಗಿ ಮತ್ತು ಯಾವುದೇ ಪಾರದರ್ಶಕತೆ ಇಲ್ಲದೆ ನಡೆದ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ. ಈ ನೇಮಕಾತಿ ನೋಡಿದಾಗ, ಅವರನ್ನು ಮೊದಲೇ ಈ ಹುದ್ದೆಗೆ ಆರಿಸಲಾಗಿತ್ತು ಎಂಬ ಅನುಮಾನಗಳು ಬಲಗೊಂಡವು.
ಅವರ ಅಧಿಕಾರಾವಧಿ ಕೂಡಾ ಗೊಂದಲಮಯವಾಗಿತ್ತು. 2024ರ ಮಾರ್ಚ್‌ನಲ್ಲಿ, ಲೋಕಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಗಳು ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುವುದಕ್ಕೆ ಕೆಲವೇ ದಿನಗಳ ಮೊದಲು, ಅವರು ಯಾವುದೇ ಸ್ಪಷ್ಟ ಕಾರಣ ನೀಡದೆ ತಮ್ಮ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ರಾಜೀನಾಮೆ ನೀಡಿದರು. ನಂತರ, ಅವರನ್ನು ಸೈಪ್ರಸ್ ದೇಶಕ್ಕೆ ಭಾರತದ ರಾಯಭಾರಿಯನ್ನಾಗಿ ನೇಮಕ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಈ ಘಟನೆಯು ಚುನಾವಣಾ ಆಯುಕ್ತರ ಹುದ್ದೆಯನ್ನು ಒಂದು ವ್ಯಾಪಾರದಂತೆ ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂಬ ಅನುಮಾನವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿತು. ಇಲ್ಲಿ, ಸಂಸ್ಥೆಯ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಗೌರವಿಸುವುದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ, ವೈಯಕ್ತಿಕ ನಿಷ್ಠೆಗೆ ಬಹುಮಾನ ನೀಡಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಯಿತು
ಈ ಎಲ್ಲಾ ಘಟನೆಗಳನ್ನು ಗಮನಿಸಿದಾಗ, ಮೋದಿ ಸರ್ಕಾರವು ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಇರುವ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ವ್ಯವಸ್ಥಿತವಾಗಿ ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಿದೆ ಎಂಬುದು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗುತ್ತದೆ. ಹಿಂದೆ, ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗವು ಯಾವುದೇ ಸರ್ಕಾರದ ಪ್ರಭಾವಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗದೆ ತಟಸ್ಥವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿತ್ತು. ಆದರೆ, ಈಗ ಅದು ಆಡಳಿತ ಪಕ್ಷದ ಆದೇಶಗಳಂತೆ ನಡೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ಇದರಿಂದ ತಿಳಿದುಬರುತ್ತದೆ.
ಅರುಣ್ ಗೋಯಲ್ ಪ್ರಕರಣವು, ಸರ್ಕಾರದ ಉದ್ದೇಶಗಳಿಗಾಗಿ ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ಹುದ್ದೆಗಳನ್ನು ಹೇಗೆ ದುರುಪಯೋಗಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು ಎಂಬುದನ್ನು ತೋರಿಸಿಕೊಟ್ಟಿತು. ಇದರಿಂದ, ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗವು ತನ್ನ ಸ್ವತಂತ್ರ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡು, ಆಳುವ ಪಕ್ಷದ ಒಂದು ಸಾಧನದಂತೆ ವರ್ತಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದೆ. ಇಂತಹ ಬೆಳವಣಿಗೆಗಳು, ಜನರ ವಿಶ್ವಾಸವನ್ನು ಹಾಳುಮಾಡುವುದರ ಜೊತೆಗೆ, ನಮ್ಮ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ಮೂಲಭೂತ ಮೌಲ್ಯಗಳನ್ನೇ ದುರ್ಬಲಗೊಳಿಸುತ್ತಿವೆ
2024ರ ಲೋಕಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಯ ನಂತರ, ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಪಕ್ಷವು ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಅಕ್ರಮಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಪದೇ ಪದೇ ಅನುಮಾನಗಳನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿತು. ಅವರು ಮತದಾರರ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಿದರು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಅರ್ಹ ಜನರ ಹೆಸರುಗಳು ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಇರಲಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ಅನುಮಾನಾಸ್ಪದ ಹೆಸರುಗಳು ಮಾತ್ರ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿದ್ದವು ಎಂದು ಆರೋಪಿಸಿದರು. ಕೆಲವು ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ, ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಮತ್ತು ‘ಇಂಡಿಯಾ’ ಮೈತ್ರಿಕೂಟದ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳು ಗೆಲ್ಲುವ ನಿರೀಕ್ಷೆ ಇದ್ದರೂ, ಬಿಜೆಪಿ ತುಂಬಾ ಕಡಿಮೆ ಅಂತರದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಅನಿರೀಕ್ಷಿತವಾಗಿ ಒಂದೇ ಮಾದರಿಯಲ್ಲಿ ಗೆಲುವು ಸಾಧಿಸಿತು. ಇದು ಕೂಡಾ ಅನುಮಾನಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು.
ರಾಹುಲ್ ಗಾಂಧಿ ಮತ್ತು ಇತರ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ನಾಯಕರು, ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗವು ತಟಸ್ಥವಾಗಿಲ್ಲ ಎಂದು ನೇರವಾಗಿ ಆರೋಪಿಸಿದರು. ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷಗಳು ದೂರು ನೀಡಿದಾಗಲೂ, ಆಯೋಗವು ಅವುಗಳನ್ನು ಸರಿಯಾಗಿ ತನಿಖೆ ಮಾಡದೆ ತಿರಸ್ಕರಿಸುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳಿದರು. ಅಲ್ಲದೆ, ಮತಯಂತ್ರಗಳ (EVM) ಸರಿಯಾದ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆಯನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು VVPAT ಚೀಟಿಗಳ ಪರಿಶೀಲನೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಬೇಕೆಂದು ಹಲವು ಬಾರಿ ಕೇಳಿಕೊಂಡರೂ, ಆಯೋಗವು ಅದನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಿತು. ಈ ನಿರ್ಧಾರದಿಂದ, ಮತಯಂತ್ರಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಮತ್ತು ಚುನಾವಣಾ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಮತ್ತಷ್ಟು ಅನುಮಾನಗಳು ಹೆಚ್ಚಾದವು.
2024ರ ಲೋಕಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಯ ನಂತರ
2024ರ ಅಕ್ಟೋಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಹರಿಯಾಣ ವಿಧಾನಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಗಳಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ಅಕ್ರಮಗಳು ನಡೆದಿವೆ ಎಂದು ಗಂಭೀರ ಅನುಮಾನಗಳು ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡವು. ಜನರು ಆಡಳಿತ ಪಕ್ಷದ ವಿರುದ್ಧ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಕೋಪಗೊಂಡಿದ್ದರು, ಅದರಲ್ಲೂ ಗ್ರಾಮೀಣ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಕ ಅಸಮಾಧಾನವಿತ್ತು. ಆದರೂ, ಬಿಜೆಪಿ ಅನಿರೀಕ್ಷಿತವಾಗಿ ಉತ್ತಮ ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡಿ ಗೆಲುವು ಸಾಧಿಸಿತು. ಈ ಫಲಿತಾಂಶವನ್ನು ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷದವರು ಮತ್ತು ಸಾಮಾನ್ಯ ಜನರು ಸಹ ನಂಬಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ. ಏಕೆಂದರೆ, ಇದು ವಾಸ್ತವ ಸ್ಥಿತಿಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿತ್ತು.
ಮತದಾರರ ಪಟ್ಟಿಗಳಲ್ಲಿನ ತಪ್ಪುಗಳು, ಅಂಚೆ ಮತಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಅನುಮಾನಗಳು ಮತ್ತು ಕೆಲವು ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಮತಗಳ ಅಂತರ ಅಸಹಜವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಾಗಿರುವುದು ಚುನಾವಣಾ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಅನುಮಾನಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿತು. ಇದರ ಜೊತೆಗೆ, ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗವು ಈ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಸರಿಯಾಗಿ ನಿರ್ವಹಿಸಲಿಲ್ಲ. ಕ್ಷೇತ್ರವಾರು ಮತಗಳ ವಿವರಗಳನ್ನು ಸಮಯಕ್ಕೆ ಸರಿಯಾಗಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷದ ದೂರುಗಳನ್ನು ತನಿಖೆ ಮಾಡಲು ಆಸಕ್ತಿ ತೋರಲಿಲ್ಲ. ಆಯೋಗದ ಈ ವರ್ತನೆಯು ಜನರ ನಂಬಿಕೆಯನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಕುಗ್ಗಿಸಿತು.
ಒಟ್ಟಾರೆಯಾಗಿ, ಈ ಎಲ್ಲಾ ವಿಷಯಗಳು ಜನರಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ಅನುಮಾನವನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿದವು. ಚುನಾವಣಾ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳು ಆಡಳಿತ ಪಕ್ಷಕ್ಕೆ ಅನುಕೂಲವಾಗುವಂತೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿವೆ ಎಂದು ಜನಸಾಮಾನ್ಯರು ನಂಬಲು ಶುರು ಮಾಡಿದರು. ಇದರಿಂದಾಗಿ, ಹರಿಯಾಣ ಚುನಾವಣೆಯ ಫಲಿತಾಂಶದ ಮೇಲೆ ಇದ್ದ ನಂಬಿಕೆ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಹಾಳಾಯಿತು.
ಹರಿಯಾಣದ ಚುನಾವಣೆ ಅನುಮಾನಗಳನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿದ್ದರೆ, ಅದರ ನಂತರ ನಡೆದ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ವಿಧಾನಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಯ ಫಲಿತಾಂಶಗಳು ಎಲ್ಲರನ್ನೂ ದಿಗ್ಭ್ರಮೆಗೊಳಿಸಿದವು. ಕೇವಲ ಐದು ತಿಂಗಳ ಹಿಂದಿನ ಲೋಕಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ, ಬಿಜೆಪಿ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿ ಭಾರಿ ಹಿನ್ನಡೆ ಅನುಭವಿಸಿತ್ತು. ಆಗ 48 ಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿ ಕೇವಲ 17 ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಗೆದ್ದು, ‘ಇಂಡಿಯಾ’ ಮೈತ್ರಿಕೂಟಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಬಿಟ್ಟುಕೊಟ್ಟಿತ್ತು. ಆದರೆ, ವಿಧಾನಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಫಲಿತಾಂಶ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಉಲ್ಟಾ ಆಯಿತು.
ಬಿಜೆಪಿ ಮತ್ತು ಶಿಂಧೆ ನೇತೃತ್ವದ ಶಿವಸೇನೆ ಮೈತ್ರಿಕೂಟ, ಯಾರಿಗೂ ನಿರೀಕ್ಷಿಸಲಾಗದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಗೆಲುವು ಸಾಧಿಸಿತು. ಈ ಫಲಿತಾಂಶವು ಲೋಕಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಯ ಫಲಿತಾಂಶ ಮತ್ತು ಚುನಾವಣೆಗೆ ಮುನ್ನ ಮಾಡಿದ ಎಲ್ಲ ಭವಿಷ್ಯಗಳನ್ನೂ ತಲೆಕೆಳಗು ಮಾಡಿತು.
ಅದಕ್ಕಿಂತಲೂ ಅಚ್ಚರಿ ಮೂಡಿಸಿದ್ದು ದೇವೇಂದ್ರ ಫಡ್ನವೀಸ್ ಅವರ ವಿಶ್ವಾಸ. ಲೋಕಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಜನರು ಬಿಜೆಪಿ ವಿರುದ್ಧ ಕೋಪಗೊಂಡಿದ್ದರೂ, ಫಡ್ನವೀಸ್ ತಮ್ಮ ಪಕ್ಷ ಸುಲಭವಾಗಿ ಅಧಿಕಾರಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತದೆ ಎಂದು ಆತ್ಮವಿಶ್ವಾಸದಿಂದ ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದರು. ಅವರ ಮಾತುಗಳನ್ನು ಕೇಳಿದರೆ, ಅವರಿಗೆ ಫಲಿತಾಂಶ ಮೊದಲೇ ಗೊತ್ತಿತ್ತು ಅನಿಸಿತ್ತು. ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಫಲಿತಾಂಶಗಳು ಹೊರಬಂದಾಗ, ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ರಾಜಕೀಯ ತಜ್ಞರು ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ ದೇಶದ ಜನರು ಕೂಡ ದಿಗ್ಭ್ರಮೆಗೊಂಡರು. ಇದು ಚುನಾವಣಾ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಮತ್ತಷ್ಟು ಅನುಮಾನಗಳನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿತು.
ಕೇವಲ ಕೆಲವು ತಿಂಗಳ ಅಂತರದಲ್ಲಿ ಬಂದ ಈ ಎರಡು ಫಲಿತಾಂಶಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯ ಬದಲಾವಣೆಗಳಂತೆ ಕಾಣಲಿಲ್ಲ. ಲೋಕಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಜನರು ಬಿಜೆಪಿಯನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿದ್ದರು. ಆದರೆ, ಅದೇ ಜನರು ರಾಜ್ಯ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತೆ ಬಿಜೆಪಿಯನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಿದರು. ಈ ವಿಚಿತ್ರ ವಿದ್ಯಮಾನವು ಯಾವುದೇ ತರ್ಕಕ್ಕೆ ನಿಲುಕದಂತಿದೆ ಮತ್ತು ಚುನಾವಣಾ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಮೇಲೆ ಜನರ ನಂಬಿಕೆಯನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಹಾಳುಮಾಡಿದೆ.
ಈ ವಿಚಿತ್ರ ವ್ಯತ್ಯಾಸವು, ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಅಕ್ರಮಗಳು ನಡೆದಿವೆ ಎಂಬ ಮಾತುಗಳು ಹರಡಲು ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗವು ಮುಕ್ತ ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯಯುತ ಚುನಾವಣೆ ನಡೆಸುವಲ್ಲಿ ವಿಫಲವಾಗಿದೆ ಎಂದು ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷಗಳು ನೇರವಾಗಿ ಆರೋಪಿಸಿದವು. ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿ ಆದ ಈ ಘಟನೆ, ಒಮ್ಮೆ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಸೋಲುವ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿದ್ದ ಬಿಜೆಪಿ, ಈಗ ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗದ ಮೇಲೆ ಹಿಡಿತ ಸಾಧಿಸಿ ಹೇಗೆ ತನ್ನ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಭದ್ರಪಡಿಸಿಕೊಂಡಿರಬಹುದು ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಒಂದು ಸ್ಪಷ್ಟ ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿದೆ ಎಂದು ಹಲವರು ಭಾವಿಸಿದರು.
ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗದ ಅಸಮರ್ಪಕ ವರ್ತನೆಗಳು
ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ವಿಧಾನಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ, ಮತದಾರರ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಅಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚು ಹೆಸರುಗಳು ಸೇರಿಕೊಂಡಿದ್ದವು. ಅಲ್ಲದೆ, ಸಂಜೆ 6 ಗಂಟೆಯ ನಂತರವೂ ದೊಡ್ಡ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಮತಗಳು ಚಲಾವಣೆಯಾಗಿರುವುದು ಕಂಡುಬಂದಿತು. ಈ ರೀತಿ ಕಡಿಮೆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಇಷ್ಟೊಂದು ಮತಗಳನ್ನು ಚಲಾಯಿಸುವುದು ಅಸಾಧ್ಯ ಎಂದು ತಜ್ಞರು ಹೇಳಿದರು. ಈ ಎಲ್ಲಾ ಅಂಶಗಳು ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ಅಕ್ರಮಗಳು ನಡೆದಿವೆ ಎಂಬ ಅನುಮಾನವನ್ನು ಬಲಪಡಿಸಿದವು.
ಮತದಾನದಲ್ಲಿನ ಈ ಅಕ್ರಮಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಪಕ್ಷವು ಸ್ಪಷ್ಟೀಕರಣ ಕೇಳಿತು. ವಿಸ್ತೃತ ಮತದಾನದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಪಾರದರ್ಶಕತೆ ಕಾಯ್ದುಕೊಳ್ಳಲು ವಿಡಿಯೋ ರೆಕಾರ್ಡಿಂಗ್‌ಗಳು ಕಡ್ಡಾಯವಾಗಿದ್ದು, ಅವುಗಳನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡಬೇಕೆಂದು ಒತ್ತಾಯಿಸಿತು. ಆದರೆ, ಮುಖ್ಯ ಚುನಾವಣಾ ಆಯುಕ್ತ (CEC) ರಾಜೀವ್ ಕುಮಾರ್ ಆ ವಿಡಿಯೋಗಳನ್ನು ನೀಡಲು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು. ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ಪತ್ರಿಕಾಗೋಷ್ಠಿಯಲ್ಲಿ “ಈ ವಿಡಿಯೋಗಳನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಲು 3,600 ವರ್ಷ ಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ” ಎಂದು ಹಾಸ್ಯಾಸ್ಪದವಾಗಿ ಹೇಳಿದರು.
ಚುನಾವಣಾ ಆಯುಕ್ತರ ಈ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ ಬಿಜೆಪಿ ಹೇಳಿದಂತೆ ಇತ್ತು. ಅವರ ಈ ನಿರ್ಲಕ್ಷ್ಯದ ಮಾತುಗಳು ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷದವರ ಕಳವಳವನ್ನು ಅಪಹಾಸ್ಯ ಮಾಡಿದವು. ಇದು ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗವು ಒಂದು ಸ್ವತಂತ್ರ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿರದೆ, ಆಡಳಿತ ಪಕ್ಷದ ಕೈಗೊಂಬೆಯಾಗಿದೆ ಎಂಬ ಭಾವನೆಯನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಬಲಪಡಿಸಿತು.
ಕರ್ನಾಟಕದ ಲೋಕಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲೂ ಇದೇ ರೀತಿಯ ಅನುಮಾನಗಳು ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿದ್ದವು. ಬೆಂಗಳೂರು ಕೇಂದ್ರ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ, ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಅಭ್ಯರ್ಥಿ ಮುನ್ನಡೆ ಸಾಧಿಸಿದ್ದರು. ಆದರೆ, ಮಹಾದೇವಪುರ ವಿಭಾಗದಲ್ಲಿ ಇದ್ದಕ್ಕಿದ್ದಂತೆ ಮತಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿದಾಗ, ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಬಿಜೆಪಿ ಗೆಲುವು ಸಾಧಿಸಿತು. ಈ ಬಗ್ಗೆ ಅನುಮಾನ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್, ಡಿಜಿಟಲ್ ಮತದಾರರ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಪರಿಶೀಲನೆಗೆ ಕೇಳಿತು. ಆದರೆ, ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗವು ಅದನ್ನು ನೀಡಲು ನಿರಾಕರಿಸಿ, ಪರಿಶೀಲನೆಗೆ ಕಷ್ಟವಾಗುವಂತಹ ಕಾಗದದ ಪ್ರತಿಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ಕೊಟ್ಟಿತು
ಈ ಅಕ್ರಮಗಳ ಬಗ್ಗೆ ರಾಹುಲ್ ಗಾಂಧಿ ವೈಯಕ್ತಿಕವಾಗಿ ಆಸಕ್ತಿ ವಹಿಸಿ, ತಮ್ಮ ತಂಡದ ಮೂಲಕ ಆರು ತಿಂಗಳ ಕಾಲ ತನಿಖೆ ಮಾಡಿಸಿದರು. ಈ ತನಿಖೆಯಲ್ಲಿ ಹಲವು ಗಂಭೀರ ತಪ್ಪುಗಳು ಬಯಲಾದವು.
1,00,250 ಅನುಮಾನಾಸ್ಪದ ಹೆಸರುಗಳಲ್ಲಿ:
- 11,965 ನಕಲಿ ಮತದಾರರಿದ್ದರು – ಅಂದರೆ, ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಹೆಸರು ಹಲವಾರು ಮತಗಟ್ಟೆಗಳಲ್ಲಿ, ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ನೋಂದಣಿಯಾಗಿತ್ತು.
- 40,009 ನಕಲಿ ವಿಳಾಸಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದವು – ಮನೆ ಸಂಖ್ಯೆ “0” ಅಥವಾ ಯಾವುದೇ ಅರ್ಥವಿಲ್ಲದ ಅಕ್ಷರಗಳ ಗುಂಪುಗಳಂತಹ ವಿಚಿತ್ರ ವಿಳಾಸಗಳನ್ನು ಬಳಸಲಾಗಿತ್ತು.
- 10,452 ಸಾಮೂಹಿಕ ನೋಂದಣಿಗಳಾಗಿದ್ದವು – ಇದರಲ್ಲಿ, ಡಜನ್‌ಗಟ್ಟಲೆ ಜನರು ಒಂದೇ ಸಣ್ಣ ಕೋಣೆಯಲ್ಲಿ ಅಥವಾ 68 ಮತದಾರರು ಇರುವ ಬ್ರೂವರಿಯಂತಹ ವ್ಯಾಪಾರ ಸಂಸ್ಥೆಯ ವಿಳಾಸದಲ್ಲಿ ನೋಂದಣಿಯಾಗಿದ್ದರು.
- 4,132 ಹೆಸರುಗಳು ಅಮಾನ್ಯ ಅಥವಾ ಗುರುತಿಸಲಾಗದ ಫೋಟೋಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದವು.
- 33,692 ಹೆಸರುಗಳು ಫಾರ್ಮ್ 6 ಅನ್ನು ದುರುಪಯೋಗಪಡಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದವು – ಇದರಲ್ಲಿ ಶತಮಾನ ಸಮೀಪಿಸಿರುವ ವಯಸ್ಸಾದವರ ಹೆಸರುಗಳನ್ನು ಕೂಡ ಸೇರಿಸಲಾಗಿತ್ತು, ಇದು ಅಸಂಭವವಾಗಿತ್ತು.
ಕೆಲವು ಉದಾಹರಣೆಗಳು ಹಾಸ್ಯಾಸ್ಪದವಾಗಿದ್ದರೂ, ಅವುಗಳನ್ನು ಅಲ್ಲಗಳೆಯಲು ಸಾಧ್ಯವಿರಲಿಲ್ಲ. ಬೆಂಗಳೂರು ಕೇಂದ್ರ ಲೋಕಸಭಾ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಇತರ ಆರು ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಮುನ್ನಡೆ ಸಾಧಿಸಿದ್ದರೂ, ಬಿಜೆಪಿ ಕೇವಲ ಮಹಾದೇವಪುರ ವಿಭಾಗದಲ್ಲಿ 1,14,046 ಮತಗಳ ದೊಡ್ಡ ಅಂತರದಿಂದ ಗೆದ್ದಿತು. ಈ ಗೆಲುವು ಬಿಜೆಪಿಯನ್ನು ಒಟ್ಟು 32,707 ಮತಗಳ ಅಂತರದಿಂದ ಗೆಲ್ಲಲು ನಿರ್ಣಾಯಕವಾಗಿ ಸಹಾಯ ಮಾಡಿತು.
ಇದು ಕೇವಲ ಮಹಾದೇವಪುರಕ್ಕೆ ಮಾತ್ರ ಸೀಮಿತವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ; ಇದೇ ರೀತಿಯ ಅಕ್ರಮಗಳು ಬೇರೆಡೆಯೂ ನಡೆದಿವೆ ಎಂದು ಅನುಮಾನಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ, ಈ ಬಗ್ಗೆ ಮತ್ತಷ್ಟು ತನಿಖೆ ಮಾಡಲು ಅನುಕೂಲವಾಗುವ ಡಿಜಿಟಲ್ ಮತದಾರರ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಕೇಳಿದಾಗ, ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗವು ಅದನ್ನು ನೇರವಾಗಿ ನಿರಾಕರಿಸಿತು.
ರಾಜೀವ್ ಕುಮಾರ್ ಅವರ ವರ್ತನೆ ಅನುಮಾನಾಸ್ಪದವಾಗಿದ್ದರೆ, ಅವರ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿ ಜ್ಞಾನೇಶ್ ಕುಮಾರ್ ಮತ್ತೊಂದು ಹೆಜ್ಜೆ ಮುಂದೆ ಹೋದರು. ಮೋದಿ ಸರ್ಕಾರದ ಹೊಸ ವಿವಾದಾತ್ಮಕ ಕಾನೂನಿನಡಿ ನೇಮಕಗೊಂಡ ಮೊದಲ ಚುನಾವಣಾ ಆಯುಕ್ತರಾದ ಇವರು, ಪಕ್ಷಪಾತವನ್ನು ಹೊಸ ಮಟ್ಟಕ್ಕೆ ಕೊಂಡೊಯ್ದರು.
2025ರ ಫೆಬ್ರವರಿ 19ರಂದು, ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷದ ನಾಯಕರ ತಂಡ ಅವರನ್ನು ಭೇಟಿ ಮಾಡಲು ಹೋದಾಗ, ಅವರು ಆ ನಾಯಕರನ್ನು ಗಂಟೆಗಟ್ಟಲೆ ಕಾಯಿಸಿದರು. ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ಎಲ್ಲರನ್ನೂ ಒಟ್ಟಿಗೆ ಭೇಟಿ ಮಾಡಲು ನಿರಾಕರಿಸಿ, ಪ್ರತಿ ಪಕ್ಷದಿಂದ ಒಬ್ಬರಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಅವಕಾಶ ನೀಡಿದರು. ಈ ಭೇಟಿ ಬೇಗನೆ ವಾದ-ವಿವಾದದಿಂದ ಕೊನೆಗೊಂಡಿತು. ಹೀಗಾಗಿ, ಆ ನಾಯಕರು ಹೊರಗೆ ಬಂದು ಮಾಧ್ಯಮಗಳ ಮುಂದೆ ತಮ್ಮ ಅಸಮಾಧಾನ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಬೇಕಾಯಿತು. ಅವರ ಈ ವರ್ತನೆಯನ್ನು ದುರಹಂಕಾರದಿಂದ ಕೂಡಿದ ಮತ್ತು ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ತಕ್ಕುದಲ್ಲ ಎಂದು ಎಲ್ಲರೂ ಟೀಕಿಸಿದರು. ಈ ಘಟನೆ ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗದ ಮೇಲಿನ ವಿಶ್ವಾಸವನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಿತು.
ಮುಖ್ಯ ಚುನಾವಣಾ ಆಯುಕ್ತರ ದಾರಿತಪ್ಪಿಸುವ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಳು
ರಾಹುಲ್ ಗಾಂಧಿಯವರ ಆರೋಪಗಳಿಗೆ ಉತ್ತರಿಸಲು ಮುಖ್ಯ ಚುನಾವಣಾ ಆಯುಕ್ತರು ಪತ್ರಿಕಾಗೋಷ್ಠಿ ಕರೆದರು. ಆದರೆ, ಅವರ ವಿವರಣೆಗಳು ತಾಂತ್ರಿಕವಾಗಿ ಸರಿಯಾಗಿರಲಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಯಾರನ್ನೂ ನಂಬಿಸುವಂತಿರಲಿಲ್ಲ. ವಾಸ್ತವವಾಗಿ, ಇದು ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗದ ದೌರ್ಬಲ್ಯಗಳನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಬಯಲು ಮಾಡಿತು. ಸಾಮಾನ್ಯ ಜನರಿಗಿರಲಿ, ಡೇಟಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿದಿರುವವರಿಗೂ ಅವರ ಮಾತುಗಳು ಮನವರಿಕೆಯಾಗಲಿಲ್ಲ.
ಮತದಾರರ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಸರಿಯಾಗಿ ಇಡುವುದು ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗದ ಮುಖ್ಯ ಕೆಲಸ. ಈಗಿನ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಯುಗದಲ್ಲಿ, ಹೆಸರು, ವಿಳಾಸ ಅಥವಾ ಆಧಾರ್ ಮಾಹಿತಿ ಬಳಸಿ ನಕಲಿ ಹೆಸರುಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕುವುದು ಕಷ್ಟದ ಕೆಲಸವೇನಲ್ಲ. ಹೀಗಿದ್ದರೂ, ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ನಕಲಿ ಹೆಸರುಗಳು ಕಂಡುಬರುತ್ತಿರುವುದು ಎರಡು ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ:
- ಮೊದಲನೆಯದು: ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗವು ಇಂತಹ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಿಲ್ಲ, ಇದು ಅವರ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯ ನಿರ್ಲಕ್ಷ್ಯ.
- ಎರಡನೆಯದು: ಆಯೋಗವು ಉದ್ದೇಶಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ಕೆಲವು ತಪ್ಪುಗಳನ್ನು ನಿರ್ಲಕ್ಷಿಸುತ್ತಿದೆ, ಇದು ಅವರು ಒಂದು ಪಕ್ಷಕ್ಕೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಎಂಬುದನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.
ಈ ಎರಡೂ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ, ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗದ ವರ್ತನೆಯನ್ನು ಸಮರ್ಥಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ತಮ್ಮ ತಪ್ಪುಗಳನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳುವ ಬದಲು, ಮುಖ್ಯ ಚುನಾವಣಾ ಆಯುಕ್ತರು ಈ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವೆಂದು ಬಿಂಬಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದರು. ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ಮತದಾರರ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಅಕ್ರಮಗಳು ನಡೆದಿದ್ದರೂ, ಅವರು ಪಟ್ಟಿಯು ಸರಿಯಾಗಿದೆ ಎಂದು ಜನರನ್ನು ನಂಬಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದರು.
ವಿಡಿಯೋ ರೆಕಾರ್ಡಿಂಗ್‌ಗಳ ವಿಷಯವೂ ಬಹಳ ಸರಳವಾಗಿದೆ. ಸರ್ಕಾರವು 45 ದಿನಗಳ ನಂತರ ಮತಗಟ್ಟೆಗಳ ವಿಡಿಯೋಗಳನ್ನು ಅಳಿಸಬೇಕೆಂದು ನಿಯಮ ಮಾಡಿದೆ. ಇದು ಉದ್ದೇಶಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ಸಾಕ್ಷ್ಯಗಳನ್ನು ನಾಶ ಮಾಡಿದಂತೆ. ಇಂದಿನ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಯುಗದಲ್ಲಿ, ಇಂತಹ ವಿಡಿಯೋಗಳನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಕಷ್ಟದ ಕೆಲಸವಲ್ಲ. ಒಂದು ಪ್ರಾಮಾಣಿಕ ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗವು, ಮುಂದಿನ ಚುನಾವಣೆಗಳ ಫಲಿತಾಂಶ ಪ್ರಕಟವಾಗುವವರೆಗೂ ಈ ವಿಡಿಯೋಗಳನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕೆಂದು ಒತ್ತಾಯಿಸುತ್ತಿತ್ತು.
ವಿಡಿಯೋಗಳನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸುವಲ್ಲಿ ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗವು ವಿಫಲವಾಗಿ, ಪಾರದರ್ಶಕತೆಗೆ ಧಕ್ಕೆ ತರುತ್ತಿದೆ. ಇದು ಸರ್ಕಾರದ ರಾಜಕೀಯ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಗಳಿಗೆ ಹೊಂದಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ವಾಸ್ತವದಲ್ಲಿ, ಸರ್ಕಾರವು ಇಂತಹ ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಂದ ನಿಯಂತ್ರಿಸಲ್ಪಡಬೇಕೇ ಹೊರತು, ಈ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಸರ್ಕಾರದ ಆದೇಶಗಳಿಗೆ ತಲೆಬಾಗಬಾರದು. ಈ ಮೂಲಭೂತ ತತ್ವವನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳದ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ಇಷ್ಟು ದೊಡ್ಡ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯುತ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಇರಲು ಯಾವುದೇ ಅರ್ಹತೆ ಇಲ್ಲ.
ಮತದಾರರ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ತಪ್ಪುಗಳಿದ್ದರೂ, ಬೂತ್ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಪರಿಶೀಲನೆ ಮಾಡಿ ನಕಲಿ ಮತಗಳನ್ನು ತಡೆಯಬಹುದು ಎಂಬ ವಾದ ಸರಿಯಲ್ಲ. ಇದು ತಪ್ಪು ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಅಪಾಯಕಾರಿಯೂ ಆಗಿದೆ. ಏಕೆಂದರೆ, ಈ ನಿಯಮಗಳು ಹೇಳಲು ಚೆನ್ನಾಗಿವೆ, ಆದರೆ ಆಡಳಿತ ಪಕ್ಷಕ್ಕೆ ಸೋಲಿನ ಭಯ ಇರುವ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಸುಲಭವಾಗಿ ದುರುಪಯೋಗವಾಗಬಹುದು.
ಮತದಾರರ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿರುವ ನಕಲಿ ಹೆಸರುಗಳು, ಅಕ್ರಮ ಮತದಾನಕ್ಕೆ ಸುಲಭವಾಗಿ ದಾರಿ ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತವೆ. ಕೆಲವು ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ಸಹಕಾರದೊಂದಿಗೆ, ಈ ನಕಲಿ ಹೆಸರುಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ನಿಜವಲ್ಲದ ಜನರು ಮತ ಚಲಾಯಿಸಬಹುದು. ಹೀಗೆ, ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವವನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಇರುವ ನಿಯಮಗಳೇ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಅಕ್ರಮ ನಡೆಸಲು ಕಾರಣವಾಗುತ್ತವೆ. ಇದು ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ಮೂಲಭೂತ ನಂಬಿಕೆಗೇ ಧಕ್ಕೆ ತರುತ್ತದೆ.
ಬಿಜೆಪಿಯ ಏಜೆಂಟ್ ಆಗಿ ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗದ ಪಕ್ಷಪಾತದ ಪಾತ್ರ
ಬಿಜೆಪಿಯ ಏಜೆಂಟ್ ಆಗಿ ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗವು ಹೇಗೆ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದೆ ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಬಿಹಾರದಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವ ‘ವಿಶೇಷ ತೀವ್ರ ಪರಿಷ್ಕರಣೆ’ (Special Intensive Revision – SIR) ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಉದಾಹರಣೆ. ಈ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಉದ್ದೇಶ, ಮತದಾರರ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಪರಿಷ್ಕರಿಸುವುದು. ಆದರೆ, ಆಯೋಗವು ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷಗಳೊಂದಿಗೆ ಚರ್ಚಿಸಿಲ್ಲ. ಈ ಪರಿಷ್ಕರಣೆಯಲ್ಲಿ ಹಲವು ತಪ್ಪುಗಳಿವೆ ಎಂದು ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷಗಳು ಆರೋಪಿಸಿವೆ. ಆದರೆ, ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗವು ಇದನ್ನು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಸಮರ್ಥಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದೆ. ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷಗಳ ಸಹಕಾರವನ್ನು ಕೇಳುವ ಬದಲು, ಅವರ ವಿರುದ್ಧ ನ್ಯಾಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಹೋರಾಡಲು ಆಯೋಗ ಮುಂದಾಗಿರುವುದು ಅದರ ಪಕ್ಷಪಾತವನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಸಂಪೂರ್ಣ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ, ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗವು ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿರದೆ, ಆಡಳಿತ ಪಕ್ಷದ ನಿರ್ದೇಶನದಂತೆ ನಡೆಯುತ್ತಿದೆ ಎಂಬ ಗಂಭೀರ ಅನುಮಾನಗಳಿಗೆ ಮತ್ತಷ್ಟು ಪುಷ್ಟಿ ನೀಡುತ್ತದೆ.
ಈಗಾಗಲೇ, 65 ಲಕ್ಷಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಜನರ ಹೆಸರುಗಳನ್ನು ಮತದಾರರ ಪಟ್ಟಿಯಿಂದ ತೆಗೆದುಹಾಕಲಾಗಿದೆ. ಈ ಸಂಖ್ಯೆ 10 ಮಿಲಿಯನ್ (ಒಂದು ಕೋಟಿ) ದಾಟಬಹುದು ಎಂದು ಕಾರ್ಯಕರ್ತರು ಆತಂಕ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಮತದಾರರ ಪಟ್ಟಿಯಿಂದ ಅಳಿಸಿಹಾಕಲ್ಪಟ್ಟವರಲ್ಲಿ ಬಹುತೇಕರು ಸಮಾಜದ ಬಡ ವರ್ಗದವರು. ಅವರಿಗೆ ಇದು ಕೇವಲ ಮತದಾನದ ಹಕ್ಕನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವುದು ಮಾತ್ರವಲ್ಲ. ತಮ್ಮ ಹೆಸರನ್ನು ಪಟ್ಟಿಯಿಂದ ಕಳೆದುಕೊಂಡರೆ, ರೇಷನ್ ಕಾರ್ಡ್ ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರದ ಇತರ ಯೋಜನೆಗಳ ಪ್ರಯೋಜನಗಳಿಂದಲೂ ಅವರು ವಂಚಿತರಾಗುತ್ತಾರೆ.
ಪೌರತ್ವ ದಾಖಲೆಗಳಿಗೆ ನೇರವಾಗಿ ಸಂಬಂಧಿಸಿರುವ ಈ ಹೆಸರುಗಳ ಅಳಿಸುವಿಕೆ, ಅವರ ಜೀವನದ ಮೇಲೆ ನೇರ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುತ್ತದೆ. ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಪಾರದರ್ಶಕತೆ ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ, ಲಕ್ಷಾಂತರ ಜನರು ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕುಗಳಿಂದ ವಂಚಿತರಾಗಬಹುದು, ಇದು ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ಮೂಲ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕೆ ದೊಡ್ಡ ಹೊಡೆತ ನೀಡುತ್ತದೆ.
ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗವು ಇಂತಹ ವಿವಾದಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ದೇಶಕ್ಕೆ ಅಸ್ಥಿರತೆ ತರುವ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಏಕೆ ಕೈಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ? ಇದಕ್ಕೆ ಒಂದೇ ಒಂದು ಕಾರಣ ಸಾಧ್ಯವಿದೆ. ಆಯೋಗವು ಬಿಜೆಪಿಯ ರಾಜಕೀಯ ತಂತ್ರವನ್ನು ಕಾರ್ಯರೂಪಕ್ಕೆ ತರುತ್ತಿದೆ. 2024ರ ಲೋಕಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಅನಿರೀಕ್ಷಿತ ಹಿನ್ನಡೆ ಅನುಭವಿಸಿದ ನಂತರ, ಬಿಜೆಪಿ ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಸೋಲುವ ಅಪಾಯದಿಂದ ತನ್ನನ್ನು ತಾನು ರಕ್ಷಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದೆ.
ಇದಕ್ಕಾಗಿ, ಆಡಳಿತ ಪಕ್ಷವು ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗದ ಮೇಲೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ನಿಯಂತ್ರಣ ಸಾಧಿಸಿದೆ ಎಂದು ಲೇಖಕರು ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಇದರರ್ಥ, ಇನ್ನು ಮುಂದೆ ಜನರು ಹೇಗೆ ಮತ ಹಾಕುತ್ತಾರೆ ಎಂಬುದು ಮುಖ್ಯವಲ್ಲ, ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗವು ಫಲಿತಾಂಶಗಳನ್ನು ತಮ್ಮ ಅನುಕೂಲಕ್ಕೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಬದಲಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ರೀತಿಯ ತಂತ್ರಗಳಿಂದ, ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ಮೂಲ ಉದ್ದೇಶವೇ ಹಾಳಾಗುತ್ತದೆ.
ನಾವು ಎದುರಿಸುತ್ತಿರುವ ಕಠಿಣ ಸತ್ಯ ಇದು: ಚುನಾವಣಾ ಫಲಿತಾಂಶಗಳನ್ನು ಘೋಷಿಸುವ ಅಧಿಕಾರ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗದ ಕೈಯಲ್ಲಿದೆ. ಒಂದು ವೇಳೆ ಈ ಸಂಸ್ಥೆಯು ಜನರ ತೀರ್ಪನ್ನು ನಿರ್ಲಕ್ಷಿಸಿ ಆಡಳಿತ ಪಕ್ಷದ ಪರವಾಗಿ ನಡೆದುಕೊಂಡರೆ, ಬಿಜೆಪಿಯನ್ನು ಅಧಿಕಾರದಿಂದ ಕೆಳಗಿಳಿಸುವುದು ಬಹುತೇಕ ಅಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ.
ಇಂತಹ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ, ಜನರು ಯಾರನ್ನು ನಂಬಬೇಕು? ತಮ್ಮ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಕಾಪಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಅವರಿಗೆ ಯಾವ ದಾರಿ ಉಳಿದಿದೆ? ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗವೇ ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿಲ್ಲದಿದ್ದರೆ, ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ಕಲ್ಪನೆಯೇ ಅರ್ಥಹೀನವಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಕೇವಲ ಒಂದು ರಾಜಕೀಯ ಸೋಲು-ಗೆಲುವಿನ ವಿಷಯವಲ್ಲ, ಬದಲಿಗೆ ನಮ್ಮ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಅಸ್ತಿತ್ವಕ್ಕೇ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಅಪಾಯ. ಬಹುಶಃ, ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ ಕೊನೆಯ ಹಂತದಲ್ಲಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಲು ಇದು ಸೂಕ್ತ ಸಮಯ.
ಮೂಲ: ಆನಂದ್ ತೇಲ್ತುಂಬ್ಡೆ, ದಿ ವೈರ್
(ಆನಂದ್ ತೇಲ್ತುಂಬ್ಡೆ ಅವರು ಪಿಐಎಲ್‌ನ ಮಾಜಿ ಸಿಇಒ, ಐಐಟಿ ಖರಗ್‌ಪುರ್, ಮತ್ತು ಜಿಐಎಂ, ಗೋವಾದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕರು. ಅವರು ಬರಹಗಾರರು ಮತ್ತು ನಾಗರಿಕ ಹಕ್ಕುಗಳ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರೂ ಹೌದು.)
ರಾಹುಲ್ ಗಾಂಧಿ ಯಾತ್ರೆ: ಬಿಹಾರದ ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ಮಹತ್ವದ ಬದಲಾವಣೆ ತರುವ ಸುಳಿವು
