ನವದೆಹಲಿ: ಬಿಹಾರದಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವ ಮತದಾರರ ಪಟ್ಟಿಯ ವಿಶೇಷ ತೀವ್ರ ಪರಿಷ್ಕರಣೆ (Special Intensive Revision – SIR) ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಕುರಿತು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ ತೀವ್ರ ವಿಚಾರಣೆ ನಡೆದಿದೆ. ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ 65 ಲಕ್ಷಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಜನರನ್ನು ಕರಡು ಮತದಾರರ ಪಟ್ಟಿಯಿಂದ ಹೊರಗಿಡಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಅರ್ಜಿದಾರರು ಗಂಭೀರ ಆರೋಪ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಈ ವಿಷಯವನ್ನು ಗಂಭೀರವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಿದ್ದು, ಪೌರತ್ವವನ್ನು ಸಾಬೀತುಪಡಿಸಲು ಆಧಾರ್ ಅಥವಾ ಇತರ ಯಾವುದೇ ದಾಖಲೆಗಳು ನಿರ್ಣಾಯಕ ಸಾಕ್ಷಿಯಲ್ಲ ಎಂದು ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸಿದೆ. ಜೊತೆಗೆ, ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗದ (ECI) ಕಡೆಯಿಂದ “ತಪ್ಪುಗಳು” ಆಗಿರಬಹುದು ಎಂದು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡಿದ್ದು, ಅವುಗಳನ್ನು ಸರಿಪಡಿಸಲು ಆಯೋಗ ಸಿದ್ಧವಿದೆ ಎಂದು ತಿಳಿಸಿದೆ.
ಮಂಗಳವಾರ (ಆಗಸ್ಟ್ 12, 2025) ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿಗಳಾದ ಸೂರ್ಯಕಾಂತ್ ಮತ್ತು ಜಾಯಮಲ್ಯ ಬಾಗ್ಚಿ ಅವರಿದ್ದ ಪೀಠದ ಮುಂದೆ ಈ ಪ್ರಕರಣದ ವಿಚಾರಣೆ ನಡೆಯಿತು. ಅರ್ಜಿದಾರರ ಪರ ವಾದ ಮಂಡಿಸಿದ ಹಿರಿಯ ವಕೀಲ ಗೋಪಾಲ್ ಶಂಕರನಾರಾಯಣನ್, “ಸಾಮೂಹಿಕ ಹೊರಗಿಡುವಿಕೆ ನಡೆದರೆ ನಾವು ಮಧ್ಯಪ್ರವೇಶಿಸುತ್ತೇವೆ ಎಂದು ನ್ಯಾಯಾಲಯ ಭರವಸೆ ನೀಡಿತ್ತು. ಆಗಸ್ಟ್ 1 ರಂದು ಪ್ರಕಟವಾದ ಕರಡು ಮತದಾರರ ಪಟ್ಟಿಯಿಂದ 65 ಲಕ್ಷ ಜನರನ್ನು ಹೊರಗಿಡಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಆ ಭರವಸೆಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿದೆ,” ಎಂದು ಹೇಳಿದರು.
“ಇದು ಕರಡು ಪಟ್ಟಿ, ತಪ್ಪುಗಳನ್ನು ಸರಿಪಡಿಸಬಹುದು” – ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗ
ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗದ ಪರವಾಗಿ ಹಾಜರಾದ ಹಿರಿಯ ವಕೀಲ ರಾಕೇಶ್ ದ್ವಿವೇದಿ, ಇದು ಕರಡು ಪಟ್ಟಿಯಾಗಿದ್ದು, ಕೆಲವು ತಪ್ಪುಗಳು ಸಂಭವಿಸುವುದು ಸಾಮಾನ್ಯ. ಬೂತ್ ಮಟ್ಟದ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು (BLO) ಈ ಲೋಪಗಳನ್ನು ಸರಿಪಡಿಸಲು ಅವಕಾಶವಿದೆ ಎಂದು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು. ಆದರೆ, ಅರ್ಜಿದಾರರ ಮತ್ತೊಬ್ಬ ವಕೀಲ ಕಪಿಲ್ ಸಿಬಲ್, “ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ, ಮೃತಪಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಪಟ್ಟಿಯಿಂದ ಕೈಬಿಡಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದ 12 ಜನರು ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ಜೀವಂತವಾಗಿದ್ದಾರೆ” ಎಂದು ಉದಾಹರಣೆ ನೀಡಿದರು. ಇದು ಆಯೋಗದ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿನ ಗಂಭೀರ ನ್ಯೂನತೆಗಳನ್ನು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಅವರು ವಾದಿಸಿದರು.
ಈ ವಾದ-ಪ್ರತಿವಾದಗಳ ನಡುವೆ, ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಕಾಂತ್ ಅವರು ಸಿಬಲ್ ಅವರಿಗೆ, “ನಿಜವಾಗಿಯೂ ತೊಂದರೆಗೊಳಗಾದ ಜನರ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ನಮಗೆ ನೀಡಿ. ನಾವು ಖಂಡಿತ ಕ್ರಮ ಕೈಗೊಳ್ಳುತ್ತೇವೆ” ಎಂದು ಭರವಸೆ ನೀಡಿದರು.
ಬಡವರ ಬಳಿ ದಾಖಲೆಗಳಿಲ್ಲ
ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗವು ಮತದಾರರ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರ್ಪಡೆಗಾಗಿ ಕೇಳುತ್ತಿರುವ ದಾಖಲೆಗಳ ಕುರಿತು ಅರ್ಜಿದಾರರು ತೀವ್ರ ಆಕ್ಷೇಪ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದರು. ಸಿಬಲ್ ಅವರು, ಬಿಹಾರದ ಬಹುಪಾಲು ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಬಡವರು ಮತ್ತು ಅನಕ್ಷರಸ್ಥರು. ಇಂತಹ ಜನರಿಗೆ ಇಸಿಐ ಕೇಳುತ್ತಿರುವ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುವುದು ಕಷ್ಟ. ಇದೇ ಅಭಿಪ್ರಾಯವನ್ನು ಪುಷ್ಟೀಕರಿಸಿದ ವಕೀಲ ಎ.ಎಂ. ಸಿಂಗ್ವಿ, “ಪೌರತ್ವವನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸುವುದು ಇಸಿಐನ ಪಾತ್ರವಲ್ಲ. ಕೋಟ್ಯಂತರ ಜನರು ಈಗಾಗಲೇ ಮತದಾರರ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿದ್ದರೆ, ಪೌರತ್ವವನ್ನು ಸಾಬೀತುಪಡಿಸಲು ಮತ್ತೆ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಕೇಳುವುದು ‘ಪೂರ್ವಭಾವಿ ಹೊರಗಿಡುವಿಕೆ’ಗೆ ಸಮಾನವಾಗಿದೆ,” ಎಂದು ಬಲವಾಗಿ ವಾದಿಸಿದರು.
ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ಪ್ರಮುಖ ಸ್ಪಷ್ಟನೆ
ಈ ವಾದಗಳಿಗೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಿದ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಕಾಂತ್ ಅವರು, ಬಿಹಾರದಲ್ಲಿ 87% ಜನರು ಆಧಾರ್ ಮತ್ತು ಮತದಾರರ ಗುರುತಿನ ಚೀಟಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. ಅವುಗಳನ್ನು ಪೌರತ್ವದ ಪುರಾವೆಯಾಗಿ ಬಳಸಬಹುದು, ಆದರೆ ಅವು ನಿರ್ಣಾಯಕವಲ್ಲ ಎಂದು ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸಿದರು. ಇದರರ್ಥ, ಆಧಾರ್ ಕಾರ್ಡ್ ಮಾತ್ರ ಪೌರತ್ವವನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಸಾಬೀತುಪಡಿಸುವ ದಾಖಲೆಯಲ್ಲ ಎಂದು ನ್ಯಾಯಾಲಯ ಸೂಚಿಸಿದೆ.
ಈ ಹಿಂದಿನ ತೀವ್ರ ಪರಿಷ್ಕರಣೆ 2003ರಲ್ಲಿ ನಡೆದಿತ್ತು. ಆಗ ಮತದಾರರ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿದ್ದವರು ಪ್ರಸ್ತುತ ಕರಡು ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರ್ಪಡೆಗೊಳ್ಳಲು ಮತ್ತೆ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸುವ ಅಗತ್ಯವಿಲ್ಲ ಎಂದು ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸಿತು. ಈ ವಿನಾಯಿತಿಯಿಂದ ಸುಮಾರು 6.5 ಕೋಟಿ ಮತದಾರರಿಗೆ ಅನುಕೂಲವಾಗಲಿದೆ ಎಂದು ಇಸಿಐ ಪರ ವಕೀಲರು ತಿಳಿಸಿದರು.
SIR ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಹಿಂದಿನ ಉದ್ದೇಶದ ಬಗ್ಗೆ ಪ್ರಶ್ನೆ
ಜನವರಿ 2025ರಲ್ಲಿ ಬಿಹಾರದ ಮತದಾರರ ಪಟ್ಟಿಯ ಸಾರಾಂಶ ಪರಿಷ್ಕರಣೆ ನಡೆದಿದ್ದರೂ, ಇದೀಗ SIR ನ ಅಗತ್ಯವೇನು ಎಂದು ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಕಾಂತ್ ಅವರು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದರು. ವೈಯಕ್ತಿಕವಾಗಿ ಹಾಜರಾದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಾರ್ಯಕರ್ತ ಯೋಗೇಂದ್ರ ಯಾದವ್ ಅವರು, ಪ್ರಪಂಚದಾದ್ಯಂತ SIRಗಳು ಪ್ರತಿಕೂಲ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಬೀರಿವೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದರು. “ಮತದಾರರ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸುವ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯು ರಾಜ್ಯದಿಂದ ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ವರ್ಗಾವಣೆಯಾದಾಗ, ಬಡ ಮತ್ತು ಅಂಚಿನಲ್ಲಿರುವ ಜನರು ಹೊರಗಿಡುತ್ತಾರೆ” ಎಂದು ಅವರು ಆತಂಕ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದರು. ಈ SIR ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ಭಾರತದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿಯೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ‘ಮತದಾರರ ಹಕ್ಕು ರದ್ದು’ ಆಗಬಹುದು ಎಂದು ಅವರು ಎಚ್ಚರಿಸಿದರು.
ಮತದಾರರ ಪಟ್ಟಿಯಿಂದ ಕೈಬಿಟ್ಟ ಜನರ ವಿವರಗಳು ಮತ್ತು ಕಾರಣಗಳನ್ನು ಇಸಿಐ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿಲ್ಲ ಎಂದು ಹಿರಿಯ ವಕೀಲ ಪ್ರಶಾಂತ್ ಭೂಷಣ್ ಆರೋಪಿಸಿದರು. ಈ ಪ್ರಕರಣದ ಮುಂದಿನ ವಿಚಾರಣೆಗಳು ಬಿಹಾರದ ಸಾವಿರಾರು ಮತದಾರರ ಭವಿಷ್ಯವನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸಲಿವೆ.
