ದೇವನಹಳ್ಳಿ ಭೂ ಹೋರಾಟದ ಐತಿಹಾಸಿಕ ವಿಜಯ: ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ಮರುಹುಟ್ಟು ಮತ್ತು ರೈತಶಕ್ತಿಯ ಹೊಸ ಅಧ್ಯಾಯ

ದೇವನಹಳ್ಳಿ ತಾಲೂಕಿನ ಚನ್ನರಾಯಪಟ್ಟಣ ಹೋಬಳಿಯ 13 ಗ್ರಾಮಗಳ ರೈತರು ಕಳೆದ 1198 ದಿನಗಳಿಂದಲೂ, ಅಂದರೆ ಮೂರೂವರೆ ವರ್ಷಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಕಾಲ, ತಮ್ಮ ಫಲವತ್ತಾದ ಭೂಮಿಗಾಗಿ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದ ಭೂಸ್ವಾಧೀನ ವಿರೋಧಿ ಹೋರಾಟ ಇಂದು ಐತಿಹಾಸಿಕ ವಿಜಯ ಸಾಧಿಸಿದೆ. ‘ನಮ್ಮ ಹಿರಿಯರ ಮಣ್ಣನ್ನು ನಾವು ಮಾರುವುದಿಲ್ಲ, ನಮ್ಮ ಜೀವನದ ಆಧಾರವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವುದಿಲ್ಲ’ ಎಂಬ ರೈತರ ಅಚಲ ಸಂಕಲ್ಪಕ್ಕೆ ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಸರ್ಕಾರ ಮಣಿದಿದ್ದು, ಭೂಸ್ವಾಧೀನದ ಅಂತಿಮ ಅಧಿಸೂಚನೆಯನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ರದ್ದುಗೊಳಿಸಿದೆ. ಇದು ಕೇವಲ ದೇವನಹಳ್ಳಿಯ ರೈತರ ಸೀಮಿತ ಗೆಲುವಲ್ಲ, ಬದಲಿಗೆ ಭಾರತದ ರೈತ ಚಳುವಳಿ, ಭೂ ಹಕ್ಕಿನ ಹೋರಾಟ ಮತ್ತು ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ನೈತಿಕತೆಗೆ ಹೊಸ ದಿಕ್ಕನ್ನು ನೀಡಿದಂತಹ ಮಹತ್ವದ ಘಟನೆಯಾಗಿದೆ. ದಶಕಗಳಿಂದಲೂ ಭೂಮಿಗಾಗಿ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವ ಹೋರಾಟಗಳ ಸರಣಿಯಲ್ಲಿ, ಇದು ಪ್ರಮುಖ ಮೈಲಿಗಲ್ಲಾಗಿ ದಾಖಲಾಗಿದೆ.

ಈ ವಿಜಯೋತ್ಸವದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ಹೋರಾಟದ ಮುಂಚೂಣಿಯಲ್ಲಿದ್ದ ನಾಯಕ ಕಾರಳ್ಳಿ ಶ್ರೀನಿವಾಸ್ ಅವರು ಗಾಂಧಿ ಭವನದಲ್ಲಿ ಭಾವುಕರಾಗಿ ಮಾತನಾಡುತ್ತಾ, “ನಾನು ದಲಿತರ ಹುಡುಗ. ದಲಿತ ಸಂಘರ್ಷ ಸಮಿತಿ ನನ್ನ ಸಂಘಟನೆ. ನನ್ನ ನಾಯಕತ್ವವನ್ನು ಯಾರು ಒಪ್ಪುತ್ತಿದ್ದರೋ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲ… ಆದರೆ ಈ ಚನ್ನರಾಯಪಟ್ಟಣ ಭೂಸ್ವಾಧೀನ ವಿರೋಧಿ ಹೋರಾಟದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲ ಸಮುದಾಯದ ಜನಾಂಗದವರು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡರು. ಇದು ನಂಬಲಾಗದ ಒಗ್ಗಟ್ಟು ಮತ್ತು ನೈತಿಕ ಗೆಲುವು” ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದು, ಈ ಹೋರಾಟ ಜಾತಿ-ಧರ್ಮಗಳ ಎಲ್ಲೆ ಮೀರಿ ಹೇಗೆ ಒಂದುಗೂಡಿದೆ ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿತ್ತು. ಅವರ ಮಾತುಗಳು ಕೇವಲ ವಿಜಯದ ಆನಂದವನ್ನು ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ, ಸಮುದಾಯಗಳ ನಡುವಿನ ಐಕ್ಯತೆಯ ಶಕ್ತಿಯನ್ನೂ ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸಿದವು.

ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಭೂಸ್ವಾಧೀನ: ದೇವನಹಳ್ಳಿಯ ದಶಕಗಳ ದುರಂತ

ಬೆಂಗಳೂರು ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣದ ಆಗಮನದೊಂದಿಗೆ ದೇವನಹಳ್ಳಿ ಜಾಗತಿಕ ಭೂಪಟದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಆದರೆ, ಈ ‘ಅಭಿವೃದ್ಧಿ’ಯ ಮೊದಲ ಬಲಿಯಾದವರು ಸ್ಥಳೀಯ ರೈತರು. ದೇವನಹಳ್ಳಿ ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣಕ್ಕಾಗಿ ಮೊದಲ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 4,300 ಎಕರೆ ಜಮೀನನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗಿತ್ತು, ಅಲ್ಲಿನ ಮೂರು ಹಳ್ಳಿಗಳನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ತೆರವುಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ಆನಂತರದ ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ, ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳು, ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಕಾರಿಡಾರ್‌ಗಳು, ರಿಯಲ್ ಎಸ್ಟೇಟ್ ಯೋಜನೆಗಳು ಮತ್ತು ವಸತಿ ಯೋಜನೆಗಳಿಗಾಗಿ ಭೂಸ್ವಾಧೀನ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳು ನಿರಂತರವಾಗಿ ಮುಂದುವರೆದವು.

ದಶಕಗಳಿಂದಲೇ ಈ ಭಾಗದ ರೈತರು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಜೀವನೋಪಾಯವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಭೀತಿಯಲ್ಲಿ ಬದುಕುತ್ತಿದ್ದರು. ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಫಲವತ್ತಾದ ಭೂಮಿ ಹೊಂದಿದ್ದರೂ, ರೈತರು ಅನಿವಾರ್ಯವಾಗಿ ತಮ್ಮ ಜೀವನೋಪಾಯವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡು ನಿರಾಶ್ರಿತರಾದರು. ಹಿಂದಿನ ಅನುಭವಗಳು, ಸೂಕ್ತ ಪರಿಹಾರ ಸಿಗದೆ, ಕೆಲಸ ಸಿಗದೆ, ಬಹುತೇಕ ರೈತರು ಬೀದಿಪಾಲಾಗಿದ್ದ ಕಥೆಗಳು ಈಗಲೂ ಈ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಜೀವಂತವಾಗಿವೆ. ಅನೇಕರು ತಮ್ಮ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡ ನಂತರ ಜೀವನ ನಡೆಸಲು ಕೂಲಿ ಕಾರ್ಮಿಕರಾಗಿ, ನಗರಕ್ಕೆ ವಲಸೆ ಹೋಗಿ ಅತಂತ್ರ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ತಲುಪಿದ್ದರು. ಇದು ದೇವನಹಳ್ಳಿಯ ‘ಅಭಿವೃದ್ಧಿ’ಯ ಇನ್ನೊಂದು ಕರಾಳ ಮುಖವಾಗಿತ್ತು. ಈ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ಮೂರ್ನಾಲ್ಕು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೆದ್ದಾರಿ ಕಾಮಗಾರಿಗಳು, ಹತ್ತಾರು ಕೈಗಾರಿಕಾ ಪ್ರದೇಶ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ, ಕಾರ್ಖಾನೆಗಳು, ಐಟಿ ಪಾರ್ಕ್‌ಗಳು, ನೂರಾರು ಎಕರೆಯಲ್ಲಿ ತಲೆ ಎತ್ತಿ ನಿಂತಿರುವ ಖಾಸಗಿ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿಗಳು ಇಲ್ಲಿನ ರೈತರನ್ನು ನಿರಂತರ ಶೋಷಣೆ ಮಾಡುತ್ತಿವೆ. ದೇವನಹಳ್ಳಿ ತಾಲೂಕು ಒಂದರಲ್ಲೇ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣ, ವಿಶೇಷ ಆರ್ಥಿಕ ವಲಯ (SEZ), ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೆದ್ದಾರಿ ಹಾಗೂ ಕೈಗಾರಿಕಾ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗಾಗಿ ಹತ್ತಾರು ಸಾವಿರ ಎಕರೆ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಸರ್ಕಾರ ಸ್ವಾಧೀನಕ್ಕೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿದೆ. ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣಕ್ಕಾಗಿ ಊರುಗಳನ್ನೇ ಸ್ಥಳಾಂತರ ಮಾಡಿದೆ. ಈ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಾದ ಜಾಗದ ಅಕ್ಕಪಕ್ಕದ ಹಳ್ಳಿಗಳ ಜನರು ನೆಮ್ಮದಿಯಾಗಿ ಬದುಕುವುದು ದುಸ್ತರವಾಗಿದೆ.

ಪ್ರಸ್ತುತ ಹೋರಾಟದ ಕಿಡಿ: ಕೆಐಎಡಿಬಿ ನೋಟಿಸ್ ಮತ್ತು ರೈತರ ತಿರಸ್ಕಾರ

ಪ್ರಸ್ತುತ ಹೋರಾಟಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗಿದ್ದು, ಕರ್ನಾಟಕ ಕೈಗಾರಿಕಾ ಪ್ರದೇಶಾಭಿವೃದ್ಧಿ ಮಂಡಳಿ (KIADB) ಅತ್ಯಾಧುನಿಕ ರಕ್ಷಣಾ ಮತ್ತು ವೈಮಾಂತರಿಕ್ಷ ಪಾರ್ಕ್‌ (Aerospace Park) ಸ್ಥಾಪನೆಗಾಗಿ ಮುಂದಾಗಿತ್ತು. ಇದಕ್ಕಾಗಿ ಚನ್ನರಾಯಪಟ್ಟಣ ಹೋಬಳಿಯ 13 ಗ್ರಾಮಗಳ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯ 1,777 ಎಕರೆ (ಸುಮಾರು 7,191 ಎಕರೆಗೆ ಸಮ) ಫಲವತ್ತಾದ ಕೃಷಿ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು 2021ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಅಧಿಸೂಚನೆ ಮತ್ತು 2022ರಲ್ಲಿ ಅಂತಿಮ ಅಧಿಸೂಚನೆ ಹೊರಡಿಸಿತ್ತು. ಈ 1,777 ಎಕರೆ ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 475 ಎಕರೆ ಭೂಮಿ ದಲಿತ ಮತ್ತು ಆದಿವಾಸಿ ಸಮುದಾಯಗಳಿಗೆ ಸೇರಿದ್ದು, ಇದು ಅವರ ಜೀವನದ ಏಕೈಕ ಆಧಾರವಾಗಿತ್ತು. ಸುಮಾರು 700 ರೈತ ಕುಟುಂಬಗಳು ಇದರಿಂದ ನೇರವಾಗಿ ಬಾಧಿತರಾಗಬೇಕಿತ್ತು, ಅವರ ಪಾಲಿಗೆ ಇದು ಬದುಕಿನ ಅಳಿಯುವಿಕೆಯಂತಿತ್ತು.

2022ರ ಜನವರಿಯಲ್ಲಿ ರೈತರು ಕೆಐಎಡಿಬಿಯಿಂದ ನೋಟಿಸ್ ಸ್ವೀಕರಿಸಿದಾಗ ಹೋರಾಟದ ಕಿಡಿ ಹೊತ್ತಿಕೊಂಡಿತು. ಅಂದು ಆರಂಭವಾದ ಪ್ರತಿರೋಧವು ಮುಂದಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ‘ಕೆಐಎಡಿಬಿ ಭೂಸ್ವಾಧೀನ ವಿರೋಧಿ ಹೋರಾಟ ಸಮಿತಿ’ಯಾಗಿ ರೂಪುಗೊಂಡಿತು. ಫಲವತ್ತಾದ ಕೃಷಿ ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 900-1000 ಟನ್ ರಾಗಿ, 2000 ಟನ್ ದ್ರಾಕ್ಷಿ, 100-150 ಟನ್ ಮಾವು ಸೇರಿ ತರಕಾರಿ ಮತ್ತು ಹೂವಿನ ಬೆಳೆಗಳನ್ನು ಬೆಳೆಯುತ್ತಿದ್ದು, ಇದು ಇಲ್ಲಿನ ಜನರಿಗೆ ಆಹಾರ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ಭದ್ರತೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸಿದೆ. ಪ್ರತಿದಿನ 6000-8000 ಲೀಟರ್ ಹಾಲು ಉತ್ಪಾದನೆಯಾಗುತ್ತಿದೆ. ‘ಬೆಂಗಳೂರು ಬ್ಲೂ ದ್ರಾಕ್ಷಿ’ ಉತ್ಪಾದನೆ ಕೂಡ ಇಲ್ಲಿನ ವಿಶೇಷವಾಗಿದೆ. ಸುಮಾರು 6000 ಜನರಿಗೆ ನೇರವಾಗಿ ಉದ್ಯೋಗ ಒದಗಿಸಿರುವ ಈ ಕೃಷಿಭೂಮಿ, ಬಡ ರೈತರು, ಕೂಲಿ ಕಾರ್ಮಿಕರು ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವು ಅನಕ್ಷರಸ್ಥರಿಗೂ ಬದುಕು ಕಟ್ಟಿಕೊಟ್ಟಿದೆ. ಈ ಸ್ವಾಧೀನ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಿಂದ 387 ಕುಟುಂಬಗಳು ಸಂಪೂರ್ಣ ಭೂರಹಿತರಾಗುವ ಆತಂಕವಿತ್ತು. ಹಿಂದಿನ ಅನುಭವಗಳಿಂದ ಪಾಠ ಕಲಿತ ರೈತರು ‘ಲಾಭದಾಯಕ ಉದ್ಯೋಗ’ದ ಭರವಸೆಗಳು ಕೇವಲ ಭ್ರಮೆ ಎಂದು ಅರಿತಿದ್ದರು. ಅನೇಕ ಉದ್ಯೋಗಗಳು ತಾತ್ಕಾಲಿಕವಾಗಿದ್ದು, ಕೌಶಲ್ಯವಿಲ್ಲದವರಿಗೆ ಕಡಿಮೆ ವೇತನದ ಕೆಲಸಗಳು ಮಾತ್ರ ಲಭ್ಯವಾಗುತ್ತವೆ ಎಂಬುದು ಅವರ ಬಲವಾದ ವಾದವಾಗಿತ್ತು. ತಮ್ಮ ಪೂರ್ವಜರು ಉಳಿಸಿಕೊಂಡು ಬಂದ ಫಲವತ್ತಾದ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವುದು ಆತ್ಮಹತ್ಯೆಗೆ ಸಮಾನ ಎಂದು ಅವರು ಭಾವಿಸಿದ್ದರು.

ಬಿಜೆಪಿ ಸರ್ಕಾರದ ನಿರ್ಲಕ್ಷ್ಯ ಮತ್ತು ರೈತರ ದೃಢಸಂಕಲ್ಪ

2022ರಲ್ಲಿ ಬಿಜೆಪಿ ಸರ್ಕಾರ ರೈತರಿಗೆ ನೋಟಿಸ್ ನೀಡಿದಾಗ, ಅಂದಿನ ಭಾರೀ ಕೈಗಾರಿಕಾ ಸಚಿವರಾಗಿದ್ದ ಮುರುಗೇಶ್ ನಿರಾಣಿ ರೈತರ ಆತಂಕವನ್ನು ನಿರ್ಲಕ್ಷಿಸಿದ್ದರು. “ಧರಣಿ ಕುಳಿತವರು ರೈತರೇ ಅಲ್ಲ, ನಿಜವಾದ ರೈತರು ಭೂಮಿ ಕೊಡಲು ಒಪ್ಪಿದ್ದಾರೆ” ಎಂದು ಬೇಜವಾಬ್ದಾರಿಯಿಂದ ಹೇಳಿಕೆ ನೀಡಿದ್ದರು. ಆದರೆ, ಭೂಮಿ ಕೊಡುತ್ತೇವೆಂದು ಹೋದವರು ಭೂಮಿ ಮಾಲೀಕರಲ್ಲ, ಬದಲಿಗೆ ರಿಯಲ್ ಎಸ್ಟೇಟ್ ಮಧ್ಯವರ್ತಿಗಳ ಮೂಲಕ ಹಣ ಕೊಟ್ಟು ಕರೆತಂದವರು ಎಂಬುದು ವರದಿಗಳಿಂದ ಬಹಿರಂಗವಾಯಿತು.

ದಿನಗಳು ಉರುಳಿದಂತೆ, ರೈತರ ಹೋರಾಟ ತೀವ್ರವಾಯಿತು. ಜನರು, ಸಂಘಟನೆಗಳ ಬೆಂಬಲ ಹೆಚ್ಚಿತು. ರಾಜ್ಯದ ಪ್ರಮುಖ ದಿನಪತ್ರಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ವರದಿಗಳು ಪ್ರಕಟವಾದವು. ಅಂದಿನ ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷವಾಗಿದ್ದ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಸದಸ್ಯರು ಸದನದಲ್ಲಿ ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದಾಗ, “ರೈತರ ಒಪ್ಪಿಗೆ ಇಲ್ಲದೆ ಯಾವುದೇ ಕಾರಣಕ್ಕೂ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದಿಲ್ಲ, ಶೇ.50ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ರೈತರು ಭೂಮಿ ಕೊಡುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದರೆ ಆ ಭೂಸ್ವಾಧೀನವನ್ನು ಕೈಬಿಡಲಾಗುವುದು” ಎಂದು ನಿರಾಣಿ ಹೇಳಿದ್ದರು. ಆದರೆ, 13 ಹಳ್ಳಿಗಳ ಶೇ.70ರಷ್ಟು ರೈತರು ತಮ್ಮ ದಾಖಲೆಗಳ ಸಹಿತ ತೆರಳಿ, “ನಾವು ಯಾವುದೇ ಕಾರಣಕ್ಕೂ ಭೂಮಿ ಕೊಡುವುದಿಲ್ಲ” ಎಂದು ಕೆಐಎಡಿಬಿ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ಪತ್ರ ಕೊಟ್ಟರೂ, ಬಸವರಾಜ ಬೊಮ್ಮಾಯಿಯವರ ನೇತೃತ್ವದ ಬಿಜೆಪಿ ಸರ್ಕಾರ ತನ್ನ ಮಾತಿನಂತೆ ನಡೆದುಕೊಳ್ಳಲಿಲ್ಲ.

ಬಿಜೆಪಿ ಸರ್ಕಾರದ ರೈತ ವಿರೋಧಿ ಧೋರಣೆಯಿಂದ ಬೇಸತ್ತ ರೈತರು, ಚನ್ನರಾಯಪಟ್ಟಣ ನಾಡಕಚೇರಿ ಎದುರು ಅನಿರ್ದಿಷ್ಟಾವಧಿ ಧರಣಿ ಆರಂಭಿಸಿದರು. ರೈತರು ತಮ್ಮ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಮಾಡದ ಪ್ರಯತ್ನಗಳೇ ಇಲ್ಲ. ಪ್ರತಿದಿನ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಎಲ್ಲ ಅಧಿಕಾರಿಗಳನ್ನು ಭೇಟಿಯಾಗಿ ಮನವಿ ನೀಡುವುದು, ಧರಣಿ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಸರಣಿ ಸಭೆಗಳು, ರಾಜ್ಯ-ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಟ್ಟದ ರೈತ ಮುಖಂಡರಿಗೆ ಹೋರಾಟದ ಕುರಿತು ತಿಳುವಳಿಕೆ ನೀಡುವುದು, 13 ಗ್ರಾಮಗಳಿಗೆ ನಿರಂತರವಾಗಿ ಭೇಟಿ ನೀಡುವ ಮೂಲಕ ಹೋರಾಟವನ್ನು ಜೀವಂತವಾಗಿಟ್ಟರು.

‘ದೇವನಹಳ್ಳಿ ಚಲೋ’ಗೆ ಮುನ್ನಾ ದಿನಗಳು

2022ರ ಆಗಸ್ಟ್ 15ರಂದು, ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ದಿನಾಚರಣೆಯಂದು, ಅಂದಿನ ಜಿಲ್ಲಾ ಉಸ್ತುವಾರಿ ಸಚಿವರ ಗಮನ ಸೆಳೆಯಲು ದೇವನಹಳ್ಳಿ ಪಟ್ಟಣದಲ್ಲಿ ರೈತರು ಮೌನ ಮೆರವಣಿಗೆ ನಡೆಸಿದಾಗ, ಪೊಲೀಸರು ಅವರ ಮೇಲೆ ದೌರ್ಜನ್ಯ ನಡೆಸಿದರು. 71 ಜನರ ಮೇಲೆ ಕೇಸ್ ದಾಖಲಿಸುವ ಮೂಲಕ ಅಂದಿನ ಬಿಜೆಪಿ ಸರ್ಕಾರ ಹೋರಾಟ ಹತ್ತಿಕ್ಕಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿತು. ಆದರೆ, ಈ ದಮನ ರೈತರ ಸಂಕಲ್ಪವನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಗಟ್ಟಿಮಾಡಿತು.

2022ರ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ, ಪೊಲೀಸ್ ದೌರ್ಜನ್ಯ ಮತ್ತು ಫಲವತ್ತಾದ ಕೃಷಿಭೂಮಿ ಸ್ವಾಧೀನ ಖಂಡಿಸಿ ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಫ್ರೀಡಂ ಪಾರ್ಕ್‌ನಲ್ಲಿ ರೈತರು ಧರಣಿ ಆಯೋಜಿಸಿದರು. ಅಂದು ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷದ ನಾಯಕರಾಗಿದ್ದ ಸಿದ್ದರಾಮಯ್ಯನವರು ಖುದ್ದು ಧರಣಿ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿ, “ರೈತರ ಫಲವತ್ತಾದ ಕೃಷಿ ಭೂಮಿ ಸ್ವಾಧೀನ ಮಾಡಬಾರದು, ಚನ್ನರಾಯಪಟ್ಟಣದ ರೈತರು ನಡೆಸುತ್ತಿರುವ ಹೋರಾಟ ನ್ಯಾಯಸಮ್ಮತವಾಗಿದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ನಾನು ಮತ್ತು ನಮ್ಮ ಪಕ್ಷ ರೈತರನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತೇವೆ” ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದರು.

ಈ ಮಧ್ಯೆ, ದೇಶದಾದ್ಯಂತ ರೈತ ಚಳುವಳಿಗಳಿಗೆ ಸ್ಫೂರ್ತಿಯಾಗಿದ್ದ ದೆಹಲಿಯ ಸಂಯುಕ್ತ ಕಿಸಾನ್ ಮೋರ್ಚಾ (SKM) ನಾಯಕರು ದೇವನಹಳ್ಳಿ ರೈತರಿಗೆ ತಮ್ಮ ಸಂಪೂರ್ಣ ಬೆಂಬಲವನ್ನು ಘೋಷಿಸಿದರು. ದೆಹಲಿ ರೈತ ಚಳವಳಿಯನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸಿದ್ದ ರಾಕೇಶ್ ಟಿಕಾಯತ್, ಮತ್ತೋರ್ವ ನಾಯಕ ಯುದ್ಧವೀರ್ ಸಿಂಗ್ ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವಾರು ರೈತ ಮುಖಂಡರು ಚನ್ನರಾಯಪಟ್ಟಣ ಧರಣಿ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿ ರೈತರಿಗೆ ಬೆಂಬಲ ಸೂಚಿಸಿದರು. ಪ್ರಗತಿಪರ ಮಾಧ್ಯಮಗಳು ಈ ಹೋರಾಟಕ್ಕೆ ನಿರಂತರವಾಗಿ ದನಿ ನೀಡಿ, ಸತ್ಯ ಸಂಗತಿಗಳನ್ನು ಜನರಿಗೆ ತಲುಪಿಸುವಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದವು.

ನಂಜುಂಡಸ್ವಾಮಿ ಪರಂಪರೆ

ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ರೈತ ಚಳುವಳಿಗಳ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಡಾ. ಎಂ.ಡಿ. ನಂಜುಂಡಸ್ವಾಮಿ ಅವರ ಹೆಸರು ಅಜರಾಮರ. ರೈತ ಚಳುವಳಿಯ ಭೀಷ್ಮ ಎಂದೇ ಖ್ಯಾತರಾಗಿದ್ದ ಅವರು, ತಮ್ಮ ಜೀವನವನ್ನೇ ಭೂ ಮತ್ತು ರೈತ ಹಕ್ಕುಗಳ ಹೋರಾಟಗಳಿಗೆ ಮುಡಿಪಾಗಿಟ್ಟಿದ್ದರು. ಅವರಂತಹ ಮಹಾನ್ ನಾಯಕರ ನಾಯಕತ್ವದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಹೋರಾಟಗಳು ಇಂದಿಗೂ ಪ್ರಸ್ತುತ. “ಕೃಷಿಯನ್ನು ಉಳಿಸಿ, ರೈತನನ್ನು ಉಳಿಸಿ” ಎಂಬ ಅವರ ಆಶಯಗಳು ದೇವನಹಳ್ಳಿ ರೈತರ ಘೋಷವಾಕ್ಯಗಳಾಗಿದ್ದವು. ದೇವನಹಳ್ಳಿ ಹೋರಾಟಗಾರರು ನಂಜುಂಡಸ್ವಾಮಿ ಅವರ ಆದರ್ಶಗಳನ್ನು ಎತ್ತಿಹಿಡಿದು, ಬಲವಂತದ ಭೂಸ್ವಾಧೀನದ ವಿರುದ್ಧ ಪ್ರಬಲ ದನಿಯೆತ್ತಿದರು. ಭೂಮಿ ಕೇವಲ ಒಂದು ಆರ್ಥಿಕ ಸಂಪತ್ತಲ್ಲ, ಅದೊಂದು ಜೀವನ ವಿಧಾನ, ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಮತ್ತು ಬದುಕಿನ ಮೂಲಾಧಾರ ಎಂಬ ನಂಜುಂಡಸ್ವಾಮಿ ಅವರ ಚಿಂತನೆಗಳು ಈ ಹೋರಾಟದ ಹೃದಯಭಾಗದಲ್ಲಿದ್ದವು. ರೈತರ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಕಸಿದುಕೊಳ್ಳುವುದು ಅವರ ಅಸ್ಮಿತೆಯನ್ನೇ ಕಸಿದುಕೊಳ್ಳುವಂತದ್ದು ಎಂಬ ಭಾವನೆ ಈ ಹೋರಾಟಕ್ಕೆ ತೀವ್ರ ಭಾವನಾತ್ಮಕ ಬೆಂಬಲವನ್ನು ತಂದಿತು.

ಅಲ್ಲದೆ, “ಅಭಿವೃದ್ಧಿ”ಯ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಪೊರೇಟ್ ವಲಯಕ್ಕೆ ಸಾವಿರಾರು ಎಕರೆ ಫಲವತ್ತಾದ ಭೂಮಿಯನ್ನು ನೀಡಿ, ರೈತರನ್ನು ಬೀದಿಪಾಲು ಮಾಡುವ ನೀತಿಯ ವಿರುದ್ಧ ದೇವನಹಳ್ಳಿ ಹೋರಾಟವು ಒಂದು ಪ್ರಬಲ ಸಂದೇಶವನ್ನು ರವಾನಿಸಿತು. ನಂಜುಂಡಸ್ವಾಮಿ ಅವರ ಚಿಂತನೆಗಳು, ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯು ಸಮುದಾಯಗಳ ವೆಚ್ಚದಲ್ಲಿ ಆಗಬಾರದು, ಬದಲಿಗೆ ಎಲ್ಲರನ್ನೂ ಒಳಗೊಂಡಿರಬೇಕು ಎಂಬುದನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುತ್ತಿದ್ದವು. ಈ ತತ್ವಗಳು ದೇವನಹಳ್ಳಿ ರೈತರ ಹೋರಾಟಕ್ಕೆ ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕ ಬುನಾದಿಯನ್ನು ಒದಗಿಸಿದವು.

ರಾಷ್ಟ್ರವ್ಯಾಪಿ ಬೆಂಬಲ

ದೇವನಹಳ್ಳಿ ಭೂ ಹೋರಾಟಕ್ಕೆ ಕರ್ನಾಟಕದಾದ್ಯಂತ ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ, ದೇಶದ ವಿವಿಧ ಮೂಲೆಗಳಿಂದಲೂ ಅಗಾಧ ಬೆಂಬಲ ವ್ಯಕ್ತವಾಯಿತು. ಇದು ಕೇವಲ ಸ್ಥಳೀಯ ಸಮಸ್ಯೆಯಾಗಿರದೆ, ದೇಶದ ರೈತರು ಎದುರಿಸುತ್ತಿರುವ ಬೃಹತ್ ಸವಾಲುಗಳ ಪ್ರತಿಬಿಂಬವಾಗಿತ್ತು. ಸಂಯುಕ್ತ ಕಿಸಾನ್ ಮೋರ್ಚಾ (SKM), ದೆಹಲಿ ರೈತ ಹೋರಾಟದ ರೂವಾರಿ, ದೇವನಹಳ್ಳಿ ರೈತರಿಗೆ ತಮ್ಮ ಸಂಪೂರ್ಣ ಬೆಂಬಲವನ್ನು ಘೋಷಿಸಿತು. SKM ನ ನಾಯಕರು ಬೆಂಗಳೂರಿಗೆ ಆಗಮಿಸಿ, ರೈತರ ಸತ್ಯಾಗ್ರಹದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿ, ಮಾಧ್ಯಮಗಳೊಂದಿಗೆ ಮಾತನಾಡಿ, ಸರ್ಕಾರದ ಮೇಲೆ ರಾಷ್ಟ್ರವ್ಯಾಪಿ ಒತ್ತಡ ಹೇರಿದರು. ಇದು ಹೋರಾಟಕ್ಕೆ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮನ್ನಣೆಯನ್ನು ತಂದುಕೊಟ್ಟಿತು. ಸುಮಾರು 30ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ರೈತ ಮತ್ತು ಜನಪರ ಸಂಘಟನೆಗಳು ದೇವನಹಳ್ಳಿ ರೈತರಿಗೆ ಬೆಂಬಲ ಸೂಚಿಸಿದ್ದವು.

ಕರ್ನಾಟಕದ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ, ಚಲನಚಿತ್ರ ನಟರು, ಸಾಹಿತಿಗಳು, ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು, ಕಲಾವಿದರು ಮತ್ತು ವಿವಿಧ ಸಂಘಟನೆಗಳು ಈ ಹೋರಾಟಕ್ಕೆ ದನಿಯಾದರು. ಆರಂಭದಿಂದಲೂ ರೈತರ ಪರ ನಿಂತ ನಟ ಪ್ರಕಾಶ್ ರಾಜ್, ‘ದೇವನಹಳ್ಳಿ ಚಲೋ’ಗೆ ಕರೆ ನೀಡಿದ್ದರು ಮತ್ತು ನಂತರ ಫ್ರೀಡಂ ಪಾರ್ಕ್‌ನಲ್ಲಿ ನಡೆದ ‘ಭೂ ಸತ್ಯಾಗ್ರಹ’ದಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿ ಪಾಲ್ಗೊಂಡಿದ್ದರು. ಅವರ ಉಪಸ್ಥಿತಿಯು ಹೋರಾಟಕ್ಕೆ ವ್ಯಾಪಕ ಜನಪ್ರಿಯತೆ ಮತ್ತು ಮಾಧ್ಯಮ ಗಮನವನ್ನು ತಂದುಕೊಟ್ಟಿತ್ತು. ಅವರು ರೈತರ ಅಳಲನ್ನು ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಜಾಲತಾಣಗಳಲ್ಲಿ ನಿರಂತರವಾಗಿ ಹಂಚಿಕೊಂಡರು. ಕನ್ನಡ ಚಿತ್ರರಂಗದ ಮತ್ತೋರ್ವ ಪ್ರತಿಭೆ, ನಟಿ ಅಕ್ಷತಾ ಪಾಂಡವಪುರ ಅವರು ಕೂಡ ರೈತರ ಪರವಾಗಿ ಧ್ವನಿ ಎತ್ತಿದರು. ರೈತರ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಂಡು, ಅವರಿಗೆ ನೈತಿಕ ಬೆಂಬಲ ನೀಡಿದರು. ಅವರಂತಹ ಯುವ ಕಲಾವಿದರ ಬೆಂಬಲವು ಹೋರಾಟಕ್ಕೆ ಹೊಸ ಆಯಾಮವನ್ನು ನೀಡಿತು. ಹಾಗೆಯೇ ನಟ ಕಿಶೋರ್ ಕುಮಾರ್, ನಾಗತೀಹಳ್ಳಿ ಚಂದ್ರಶೇಖರ್‌ ಅವರಂತಹವರು ಹೋರಾಟದ ಸ್ಥಳಗಳಿಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿ ತಮ್ಮ ಬೆಂಬಲವನ್ನು ಸೂಚಿಸಿದರು.

ಇಷ್ಟು ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಕೃಷಿ ಭೂಮಿಯ ಸಂರಕ್ಷಣೆಯ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳುತ್ತಾ, ಕೆಲವು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಣ ತಜ್ಞರು ರೈತರ ಪರವಾಗಿ ಮಾತನಾಡಿದರು. ಇವರು ಕೂಡ ರೈತರ ಹೋರಾಟದ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿ ತಮ್ಮ ಬೆಂಬಲವನ್ನು ನೀಡಿದರು. ಫಲವತ್ತಾದ ಕೃಷಿ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳಿಗೆ ನೀಡುವುದರಿಂದ ಆಗುವ ಪರಿಸರ ಮತ್ತು ಆಹಾರ ಭದ್ರತೆಯ ಪರಿಣಾಮಗಳ ಕುರಿತು ಅವರು ಎಚ್ಚರಿಕೆ ನೀಡಿದರು. ಇದು ಹೋರಾಟಕ್ಕೆ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಮತ್ತು ಬೌದ್ಧಿಕ ಬೆಂಬಲವನ್ನು ನೀಡಿತು.

ಹಾಗೆಯೇ ದಲಿತ ಸಂಘರ್ಷ ಸಮಿತಿಗಳು (DSS), ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯ ರೈತ ಸಂಘ ಮತ್ತು ಹಸಿರು ಸೇನೆ, ಕಾರ್ಮಿಕ ಸಂಘಟನೆಗಳು (CITU, AITUC), ಮಹಿಳಾ ಸಂಘಟನೆಗಳು (AIDWA), ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಸಂಘಟನೆಗಳು (SFI, AISF), ಕರ್ನಾಟಕ ಜನಶಕ್ತಿ, ಭಾಷಾ ಹೋರಾಟಗಾರರು, ಪರಿಸರ ಹೋರಾಟಗಾರರು – ಹೀಗೆ ಸಮಾಜದ ವಿವಿಧ ಸ್ತರಗಳ ಸಂಘಟನೆಗಳು ದೇವನಹಳ್ಳಿ ರೈತರ ಪರವಾಗಿ ನಿಂತವು. ಈ ಎಲ್ಲಾ ಸಂಘಟನೆಗಳ ಒಗ್ಗಟ್ಟಿನಿಂದಾಗಿ, ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಬೃಹತ್ ಒತ್ತಡವನ್ನು ಹೇರಲು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು. ನಾಡಿನ ಹಲವು ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರು, ಮಾನವ ಹಕ್ಕುಗಳ ಹೋರಾಟಗಾರರು, ಕಾನೂನು ತಜ್ಞರು ರೈತರಿಗೆ ಸಲಹೆ ಮತ್ತು ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ ನೀಡಿದರು. ಕೆಲ ಪ್ರಗತಿಪರ ಮಾಧ್ಯಮಗಳು ಈ ಹೋರಾಟಕ್ಕೆ ನಿರಂತರವಾಗಿ ದನಿ ನೀಡಿ, ಸತ್ಯ ಸಂಗತಿಗಳನ್ನು ಜನರಿಗೆ ತಲುಪಿಸುವಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದವು. ಇಂತಹ ಬೆಂಬಲವು ಹೋರಾಟಕ್ಕೆ ಪ್ರಜಾಸತ್ತಾತ್ಮಕ ಮಾನ್ಯತೆ ಮತ್ತು ನೈತಿಕ ಬಲವನ್ನು ತಂದುಕೊಟ್ಟಿತು.

ಹೋರಾಟದ ಹಾದಿಯ ಪ್ರಮುಖ ಮೈಲುಗಲ್ಲುಗಳು

ದೇವನಹಳ್ಳಿ ಭೂ ಹೋರಾಟದ ವಿಜಯವನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು, ಅದರ ಹಿಂದಿನ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಘಟ್ಟವನ್ನೂ ಅರಿಯುವುದು ಮುಖ್ಯವಾಗಿದೆ. ಜೂನ್ 25, 2025 ರಿಂದ ಜುಲೈ 15, 2025 ರವರೆಗಿನ ಪ್ರಮುಖ ಘಟನೆಗಳ ಕಾಲಾನುಕ್ರಮವನ್ನು ಈ ಕೆಳಗಿನಂತೆ ಹೇಳಬಹುದು:

ಜೂನ್ 24ರಂದು ಕರ್ನಾಟಕ ಸರ್ಕಾರವು, ರೈತರ ತೀವ್ರ ಹೋರಾಟದ ಒತ್ತಡಕ್ಕೆ ಮಣಿದು, 1,777 ಎಕರೆಯಲ್ಲಿ 495 ಎಕರೆ ಭೂಸ್ವಾಧೀನವನ್ನು ಕೈಬಿಡುವುದಾಗಿ ಭಾಗಶಃ ಘೋಷಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಘೋಷಣೆಯು ರೈತ ಸಮುದಾಯದಲ್ಲಿ ಮಿಶ್ರ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿತು. ಆದರೆ, ರೈತರು ಈ ಪ್ರಸ್ತಾವವನ್ನು ‘ಒಡೆದು ಆಳುವ ನೀತಿ’ ಎಂದು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿದರು. ತಮ್ಮ ಭೂಮಿ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿರಬೇಕು ಎಂಬ ಆಗ್ರಹದೊಂದಿಗೆ, ಸಂಪೂರ್ಣ ರದ್ದತಿಗೆ ಆಗ್ರಹಿಸಿ ‘ದೇವನಹಳ್ಳಿ ಚಲೋ’ಗೆ ಕರೆ ನೀಡಿದರು. ಈ ಭಾಗಶಃ ಘೋಷಣೆಯು ಸರ್ಕಾರವು ಹೋರಾಟದ ಬಿಸಿಯನ್ನು ಅರಿತಿದೆ ಎಂಬುದರ ಸಂಕೇತವಾಗಿತ್ತು.

ಜೂನ್ 25, 2025ರಂದು ‘ದೇವನಹಳ್ಳಿ ಚಲೋ’ ರ್ಯಾಲಿ ನಡೆಯಿತು. ಸಾವಿರಾರು ರೈತರು, ಮಹಿಳೆಯರು, ವೃದ್ಧರು, ಯುವಕರು ಮತ್ತು ಹೋರಾಟಗಾರರು ರಾಜ್ಯದ ಮೂಲೆ ಮೂಲೆಗಳಿಂದ ದೇವನಹಳ್ಳಿ ಕಡೆಗೆ ಹೊರಟರು. ಇದು ಒಂದು ಬೃಹತ್ ಜನಪ್ರವಾಹದಂತಿತ್ತು. ಆದರೆ, ಸರ್ಕಾರವು ರ್ಯಾಲಿಯನ್ನು ತಡೆಯಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿತು. ಪೊಲೀಸರು ಪ್ರತಿಭಟನಾಕಾರರನ್ನು ಬಲವಂತವಾಗಿ ವಶಕ್ಕೆ ಪಡೆದು, ಬೆಂಗಳೂರಿನ ವಿವಿಧ ಪೊಲೀಸ್ ಠಾಣೆಗಳಿಗೆ ಸಾಗಿಸಿದರು. ನೂರಾರು ರೈತರನ್ನು ಅಮಾನವೀಯವಾಗಿ ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. ಪೊಲೀಸರ ಈ ದಮನ ನೀತಿಯು ರೈತರಲ್ಲಿ ಆಕ್ರೋಶವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿತು, ಆದರೆ ಅವರ ಸಂಕಲ್ಪವನ್ನು ಮುರಿಯಲಿಲ್ಲ. ಬದಲಿಗೆ, ಇದು ಹೋರಾಟವನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ತೀವ್ರಗೊಳಿಸುವ ನಿರ್ಧಾರಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು.

ಜೂನ್ 27ರಂದು ಅಂದರೆ ‘ದೇವನಹಳ್ಳಿ ಚಲೋ’ ರ್ಯಾಲಿ ದಮನದ ನಂತರ, ಪ್ರತಿಭಟನಾಕಾರರು ಹಿಂಜರಿಯದೆ ತಮ್ಮ ಹೋರಾಟವನ್ನು ಬೆಂಗಳೂರಿಗೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಿದರು. ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಫ್ರೀಡಂ ಪಾರ್ಕ್‌ನಲ್ಲಿ ಅನಿರ್ದಿಷ್ಟಾವಧಿ ‘ಭೂ ಸತ್ಯಾಗ್ರಹ’ವನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿದರು. ಪ್ರತಿದಿನ ನೂರಾರು ರೈತರು ತಮ್ಮ ಮನೆಗಳನ್ನು ತೊರೆದು, ಫ್ರೀಡಂ ಪಾರ್ಕ್‌ನಲ್ಲಿ ಸತತವಾಗಿ ಧರಣಿ ಕುಳಿತರು. ಈ ಸತ್ಯಾಗ್ರಹವು ರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರಮಟ್ಟದ ಗಮನ ಸೆಳೆಯಿತು, ಮಾಧ್ಯಮಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಕ ಪ್ರಚಾರ ಪಡೆಯಿತು. ಹೋರಾಟದ ಸಮಿತಿಗಳು ಸತ್ಯಾಗ್ರಹದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುವ ರೈತರಿಗೆ ಊಟ, ವಸತಿ ಸೌಲಭ್ಯಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ಮೂಲಕ ಅವರ ಬದ್ಧತೆಯನ್ನು ಕಾಪಾಡಿದವು.

ಜುಲೈ 3ರಂದು ಸಂಯುಕ್ತ ಕಿಸಾನ್ ಮೋರ್ಚಾ (SKM) ನಾಯಕರು ಬೆಂಗಳೂರಿಗೆ ಆಗಮಿಸಿದರು. ದೆಹಲಿ ರೈತ ಹೋರಾಟದ ರೂವಾರಿಗಳಾದ SKM ನ ನಾಯಕರು ಬೆಂಗಳೂರಿಗೆ ಆಗಮಿಸಿ, ಫ್ರೀಡಂ ಪಾರ್ಕ್‌ನಲ್ಲಿ ಸತ್ಯಾಗ್ರಹ ನಿರತ ರೈತರೊಂದಿಗೆ ಕೈಜೋಡಿಸಿದರು. ಅವರು ಮಾಧ್ಯಮಗಳನ್ನು ಉದ್ದೇಶಿಸಿ ಮಾತನಾಡಿದರು, ದೇವನಹಳ್ಳಿ ರೈತರ ಹೋರಾಟಕ್ಕೆ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಟ್ಟದ ಬೆಂಬಲ ಘೋಷಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರದ ಮೇಲೆ ಒತ್ತಡ ಹೇರಿದರು. ಅವರ ಉಪಸ್ಥಿತಿಯು ಹೋರಾಟಕ್ಕೆ ಹೊಸ ನೈತಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಥಿಕ ಬಲವನ್ನು ತಂದಿತು.

ಜುಲೈ 4ರಂದು ರೈತರ ನಿರಂತರ ಸತ್ಯಾಗ್ರಹ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಕ ಜನಬೆಂಬಲಕ್ಕೆ ಮಣಿದ ಸರ್ಕಾರ, ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಸಿದ್ದರಾಮಯ್ಯ ಅವರು ರೈತ ಸಂಘಟನೆಗಳ ನಾಯಕರೊಂದಿಗೆ ವಿಧಾನಸೌಧದಲ್ಲಿ ಮಹತ್ವದ ಸಭೆ ನಡೆಸಿದರು. ಈ ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಸಂಯುಕ್ತ ಕಿಸಾನ್ ಮೋರ್ಚಾದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ನಾಯಕತ್ವ, ಕನ್ನಡದ ಪ್ರಖ್ಯಾತ ನಟ ಪ್ರಕಾಶ್ ರಾಜ್ ಸೇರಿದಂತೆ ಅನೇಕ ಪ್ರಮುಖರು ಪಾಲ್ಗೊಂಡಿದ್ದರು. ಅಂತಿಮ ಅಧಿಸೂಚನೆಯ ಕಾನೂನು ತೊಡಕುಗಳನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲು ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಗಳು 10 ದಿನಗಳ ಕಾಲಾವಕಾಶ ಕೇಳಿದರು. ರೈತರಿಗೆ ಯಾವುದೇ ವಂಚನೆಯಾಗದಂತೆ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಭರವಸೆಯೊಂದಿಗೆ ಹೋರಾಟಗಾರರು ಇದಕ್ಕೆ ಒಪ್ಪಿದರು. ಇದು ಹೋರಾಟದ ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ನಿಲುಗಡೆಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು, ಆದರೆ ರೈತರು ತಮ್ಮ ವಿಶ್ವಾಸವನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಸರ್ಕಾರದ ಮೇಲೆ ಇಟ್ಟಿರಲಿಲ್ಲ.

ಜುಲೈ 5 – ಜುಲೈ 13ರ ಈ 10 ದಿನಗಳ ಕಾಲಾವಕಾಶದ ಅವಧಿಯು ಹೋರಾಟಕ್ಕೆ ಮತ್ತೊಂದು ಅಗ್ನಿಪರೀಕ್ಷೆಯಾಗಿತ್ತು. ರೈತರ ಒಗ್ಗಟ್ಟನ್ನು ಒಡೆಯಲು ಕೆಲವು ಸ್ಥಳೀಯ ಪುಡಾರಿಗಳು ಮತ್ತು ರಿಯಲ್ ಎಸ್ಟೇಟ್ ಏಜೆಂಟರು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದರು. ರೈತರ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಗುಂಪು 449 ಎಕರೆ ಜಮೀನು ಮಾರಾಟ ಮಾಡಲು ಸಿದ್ಧವಿರುವುದಾಗಿ ಘೋಷಿಸಿತು, ಇದು ಹೋರಾಟದ ಒಗ್ಗಟ್ಟಿಗೆ ಸವಾಲು ಒಡ್ಡಿತು. ಆದರೆ, ಭೂಸ್ವಾಧೀನ ವಿರೋಧಿ ಹೋರಾಟ ಸಮಿತಿಯ ಮುಖಂಡ ಕಾರಳ್ಳಿ ಶ್ರೀನಿವಾಸ್ ಸೇರಿದಂತೆ ಬಹುತೇಕ ರೈತರು ಈ ಷಡ್ಯಂತ್ರಗಳನ್ನು ವಿಫಲಗೊಳಿಸಿದರು. ಅವರು ‘ಮಧ್ಯವರ್ತಿಗಳು ರೈತರ ಪರವಾಗಿಲ್ಲ, ಅವರು ದಲಿತ ಸಮುದಾಯದ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಮಾರಾಟ ಮಾಡಲು ಹೊರಟಿದ್ದಾರೆ’ ಎಂದು ಆರೋಪಿಸಿ, ತಮ್ಮ ಸಮುದಾಯದ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಯಾವುದೇ ಕಾರಣಕ್ಕೂ ಮಾರಾಟ ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸಿದರು. ರೈತರು ತಮ್ಮೊಳಗಿನ ಒಡಕನ್ನು ನಿವಾರಿಸಿ, ತಮ್ಮ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕೆ ಬದ್ಧರಾಗಿದ್ದರು.

ಜುಲೈ 14ರಂದು ಹೋರಾಟದ ಅಂತಿಮ ತಿರುವಿನ ಮುನ್ನಾದಿನ. ಚನ್ನರಾಯಪಟ್ಟಣದ 13 ಗ್ರಾಮಗಳಲ್ಲಿ ಏಕಕಾಲದಲ್ಲಿ “ಗ್ರಾಮ ಸಂಕಲ್ಪ ಸಮಾವೇಶ”ಗಳನ್ನು ನಡೆಸಲಾಯಿತು. ಈ ಸಮಾವೇಶಗಳಲ್ಲಿ ರೈತರು, “ಪ್ರಾಣ ಹೋದರೂ – ಭೂಮಿ ಕೊಡುವುದಿಲ್ಲ” ಎಂಬ ತಮ್ಮ ಒಗ್ಗಟ್ಟಿನ ಮತ್ತು ಅಚಲ ನಿರ್ಧಾರವನ್ನು ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ದೃಢಪಡಿಸಿದರು. ಇದು ಸರ್ಕಾರದ ಮೇಲೆ ಮತ್ತಷ್ಟು ಒತ್ತಡ ಹೇರಿತು ಮತ್ತು ರೈತರ ಬದ್ಧತೆಯನ್ನು ಇಡೀ ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ಸಾರಿತು. ಈ ಸಮಾವೇಶಗಳು ವಿಜಯದ ಮುನ್ನಾದಿನದ ಸಿದ್ದತೆಯಂತಿತ್ತು, ರೈತರು ಯಾವುದೇ ರಾಜಿಗೂ ಸಿದ್ಧರಿಲ್ಲ ಎಂಬ ಸ್ಪಷ್ಟ ಸಂದೇಶವನ್ನು ರವಾನಿಸಿತು.

ಜುಲೈ 15ರಂದು ಇಡೀ ಕರ್ನಾಟಕವೇ ಕಾತರದಿಂದ ಕಾಯುತ್ತಿದ್ದ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಗಳೊಂದಿಗಿನ ಅಂತಿಮ, ನಿರ್ಣಾಯಕ ಸಭೆ ವಿಧಾನಸೌಧದಲ್ಲಿ ನಡೆಯಿತು. ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಸಿದ್ದರಾಮಯ್ಯ ಅವರು, ರೈತರ “ಕೃಷಿಯನ್ನು ಬಿಡುವುದಿಲ್ಲ” ಎಂಬ ಅಚಲ ಸಂಕಲ್ಪವನ್ನು, ಮತ್ತು ಇಡೀ ಕರ್ನಾಟಕದ ಜನ ಸಂಘಟನೆಗಳು ಹಾಗೂ ನಾಗರಿಕರ ಒಗ್ಗಟ್ಟಿನ ದನಿಯನ್ನು ಪುರಸ್ಕರಿಸಿ, ಭೂಸ್ವಾಧೀನದ 1,777 ಎಕರೆಗೆ ಹೊರಡಿಸಿದ್ದ ಇಡೀ ಅಂತಿಮ ಅಧಿಸೂಚನೆಯನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಕೈಬಿಡುವ ಐತಿಹಾಸಿಕ ತೀರ್ಮಾನವನ್ನು ಘೋಷಿಸಿದರು. ಈ ಘೋಷಣೆಯು ವಿಧಾನ ಸೌಧದ ಹೊರಗೆ ನೆರೆದಿದ್ದ ರೈತ ಸಮುದಾಯದಲ್ಲಿ ಸಂಭ್ರಮದ ಅಲೆ ಎಬ್ಬಿಸಿತು, ಜಯಘೋಷಗಳು ಮುಗಿಲುಮುಟ್ಟಿದವು.

ಐತಿಹಾಸಿಕ ತಿರುವು: ರೈತರ ವಿಜಯ

ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಸಿದ್ದರಾಮಯ್ಯ ಅವರ ಈ ನಿರ್ಧಾರವು ದೇವನಹಳ್ಳಿ ರೈತರಿಗೆ ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ, ಇಡೀ ರಾಜ್ಯದ ರೈತ ಸಮುದಾಯಕ್ಕೆ ಹೊಸ ಭರವಸೆ ಮೂಡಿಸಿದೆ. ಇದು ಜನ ಚಳುವಳಿಗಳ ಒಗ್ಗಟ್ಟಿನ ಹೋರಾಟಕ್ಕೆ ಸಂದ ಸಮಷ್ಟಿ ಜಯವಾಗಿದೆ. ಹೋರಾಟ ಸಮಿತಿಗಳು ಈ ಐಕ್ಯತೆಯನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸುವುದಾಗಿ, ಜನರ ನೋವಿಗೆ ದನಿಯಾಗಿ ದುಡಿಯುವುದಾಗಿ ಮತ್ತು ಆಳುವವರನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸುವ ಜನದನಿಯಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವುದಾಗಿ ಸಂಕಲ್ಪ ತೊಟ್ಟಿವೆ.

ಜೊತೆಗೆ, ಈ ವಿಜಯದ ನಂತರ, ಕರ್ನಾಟಕದ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮಾದರಿ ಹೇಗಿರಬೇಕು? ಭೂ ಬಳಕೆ ನೀತಿ ಏನಾಗಿರಬೇಕು? ಎಂಬಂತಹ ಅಮೂಲ್ಯ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳ ಸುತ್ತ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಚರ್ಚೆಗಳನ್ನು ಆರಂಭಿಸಲು ತೀರ್ಮಾನಿಸಿದ್ದು, ಸರ್ಕಾರವೂ ಇದರಲ್ಲಿ ಸಹಕರಿಸಬೇಕೆಂದು ಮನವಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿವೆ. ಇದು ಕೇವಲ ಭೂ ಸ್ವಾಧೀನದ ರದ್ದತಿಯಲ್ಲದೆ, ಭವಿಷ್ಯದ ನೀತಿ ನಿರೂಪಣೆಯಲ್ಲಿ ಜನರ ಭಾಗವಹಿಸುವಿಕೆಗೆ ಒಂದು ಹೊಸ ಮಾದರಿಯಾಗಿದೆ. ‘ಅಭಿವೃದ್ಧಿ’ಯ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ಅನ್ಯಾಯಗಳನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸುವ, ಪರ್ಯಾಯ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಚಿಂತಿಸುವ ಅವಕಾಶವನ್ನು ಈ ಗೆಲುವು ಸೃಷ್ಟಿಸಿದೆ.

ದೇವನಹಳ್ಳಿ ಹೋರಾಟವು, ಸಂಘಟಿತ ಪ್ರಯತ್ನ, ಅಚಲ ಸಂಕಲ್ಪ ಮತ್ತು ಸಾಮೂಹಿಕ ನಾಯಕತ್ವದ ಮೂಲಕ ಪ್ರಬಲ ಸರ್ಕಾರವನ್ನೂ ಮಣಿಸಲು ಸಾಧ್ಯ ಎಂಬುದನ್ನು ನಿರೂಪಿಸಿದೆ. ಇದು ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದಲ್ಲಿ ಜನರ ಧ್ವನಿಯ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಸಾಬೀತುಪಡಿಸಿದೆ. ‘ಲಾಲ್‌ ಸಲಾಂಗಳು, ನೀಲಿ ಸಲಾಂಗಳು, ಹಸಿರು ವಂದನೆಗಳು’ ಎಂದು ತಮ್ಮ ವಿಜಯ ಭಾಷಣದಲ್ಲಿ ಕಾರಳ್ಳಿ ಶ್ರೀನಿವಾಸ್ ಅವರು ಹೇಳಿದಂತೆ, ಈ ಗೆಲುವು ಕೇವಲ ಒಂದು ಸಮುದಾಯದದಲ್ಲ, ಬದಲಿಗೆ ಕೃಷಿಕರು, ಕಾರ್ಮಿಕರು, ದಲಿತರು ಹೀಗೆ ಸಮಾಜದ ಎಲ್ಲ ವರ್ಗಗಳ ಒಗ್ಗಟ್ಟಿನ ವಿಜಯವಾಗಿದೆ.

ಈ ವಿಜಯೋತ್ಸವವು ಮುಂದಿನ ಹೋರಾಟಗಳಿಗೆ ಸ್ಫೂರ್ತಿಯಾಗಲಿ, ಮತ್ತು ಕರ್ನಾಟಕದ ಭೂಮಿ ಹಾಗೂ ರೈತರ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಸದಾ ಗೌರವಿಸುವ, ಸಮಾನತೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುವ, ಎಲ್ಲರನ್ನೂ ಒಳಗೊಳ್ಳುವ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮಾದರಿಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವ ವಾತಾವರಣ ಸೃಷ್ಟಿಸಲು ಪ್ರೇರಣೆಯಾಗಲಿ ಎಂದು ಆಶಿಸುತ್ತೇವೆ. ದೇವನಹಳ್ಳಿಯ ಈ ವಿಜಯವು ಭಾರತದ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದಲ್ಲಿ ಜನರ ಶಕ್ತಿ ಎಂದಿಗೂ ಅಜೇಯ ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಸ್ಪಷ್ಟ ನಿದರ್ಶನವಾಗಿದೆ.

ದೇವನಹಳ್ಳಿ: ಸಿಎಂ ಜೊತೆ ಎಂ.ಬಿ. ಪಾಟೀಲ್ ಪರ್ಯಾಯ ಮಾರ್ಗದ ಬಗ್ಗೆ ಚರ್ಚೆ – ರೈತರ ಹೋರಾಟಕ್ಕೆ ಹೊಸ ತಿರುವು?