ಭಾರತದಲ್ಲಿ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಮುಸ್ಲಿಮರು ಮತ್ತು ಬಂಗಾಳಿ ಭಾಷಿಕರ ವಿರುದ್ಧ ‘ಕಾನೂನುಬಾಹಿರ ವಲಸಿಗರು’ ಎಂಬ ಆರೋಪಗಳು ಮತ್ತು ಬಲವಂತದ ತೆರವು ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳು ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿವೆ. ಈ ತೆರವುಗಳು ಕೇವಲ ವಸತಿ ಸ್ಥಳಗಳ ನಿರ್ಮೂಲನೆಯಲ್ಲ, ಬದಲಿಗೆ ಶತಮಾನಗಳಿಂದ ದೇಶದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿರುವ ಸಮುದಾಯಗಳ ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನೇ ಪ್ರಶ್ನಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನವಾಗಿ ಮಾರ್ಪಟ್ಟಿವೆ. ಈ ಘಟನೆಗಳ ನಡುವೆ, ದೆಹಲಿಯಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಬಂಗಾಳಿ ಮಾತನಾಡುವ ಗರ್ಭಿಣಿ ಮಹಿಳೆ ಸುನಾಲಿ ಖಾತೂನ್ ಮತ್ತು ಆಕೆಯ ಕುಟುಂಬವನ್ನು ‘ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶಿ’ ಎಂದು ಆರೋಪಿಸಿ, ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿ ಗಡೀಪಾರು ಮಾಡಿದ ಘಟನೆಯು ದೇಶದ ಮಾನವೀಯತೆ ಮತ್ತು ಕಾನೂನು ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳ ಮೇಲೆ ಗಂಭೀರವಾದ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಎತ್ತಿದೆ. ಈ ಲೇಖನವು, ಸುನಾಲಿ ಮತ್ತು ಆಕೆಯ ಕುಟುಂಬದ ಕಥೆಯನ್ನು ಸಮಗ್ರವಾಗಿ ವಿಶ್ಲೇಷಿಸುತ್ತದೆ.
ಹಿನ್ನೆಲೆ
ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ ಬೀರ್ಭೂಮ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಪೈಕರ್ ಗ್ರಾಮದ ಕೂಲಿ ಕಾರ್ಮಿಕರ ಕುಟುಂಬದ 25 ವರ್ಷದ ಸುನಾಲಿ ಖಾತೂನ್, ಉತ್ತಮ ಜೀವನಕ್ಕಾಗಿ ಪತಿ ಡ್ಯಾನಿಶ್ ಶೇಖ್ ಮತ್ತು ಎಂಟು ವರ್ಷದ ಮಗನೊಂದಿಗೆ ದೆಹಲಿಗೆ ಹೋಗಿದ್ದರು. ದೆಹಲಿಯ ರೋಹಿಣಿ ಸೆಕ್ಟರ್ 26ರಲ್ಲಿ ವಾಸವಾಗಿದ್ದ ಈ ಕುಟುಂಬ, ತೀವ್ರ ಬಡತನದ ನಡುವೆಯೂ ತಮ್ಮ ಕನಸುಗಳನ್ನು ನನಸಾಗಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನದಲ್ಲಿತ್ತು. ಭಾದು ಶೇಖ್, ಸುನಾಲಿಯ ತಂದೆ, ಮೂವತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ದೆಹಲಿಗೆ ಹೋಗಿ ರಿಕ್ಷಾ ಓಡಿಸಿ, ತಮ್ಮ ಕುಟುಂಬವನ್ನು ಪೋಷಿಸಿದ್ದರು. ಅವರ ಪತ್ನಿ ಲದ್ದಿ ಪೇಪರ್‌ಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿ ಬದುಕುತ್ತಿದ್ದರು. ವಯಸ್ಸಾದ ಕಾರಣ ಅವರು ಬಂಗಾಳಕ್ಕೆ ಮರಳಿದಾಗ, ಸುನಾಲಿ ಮನೆಗೆಲಸ ಮಾಡಿ ತಮ್ಮ ಪೋಷಕರನ್ನು ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದರು.
ಕರಾಳ ರಾತ್ರಿ
ಜೂನ್ 18ರಂದು, ಎಂಟು ತಿಂಗಳ ಗರ್ಭಿಣಿಯಾಗಿದ್ದ ಸುನಾಲಿಯನ್ನು ದೆಹಲಿಯ ಕೆ.ಎನ್. ಕಾಟ್ಜು ಮಾರ್ಗ್ ಪೊಲೀಸ್ ಠಾಣೆಯ ಪೊಲೀಸರು ವಶಕ್ಕೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡರು. ಅವರ ಬಳಿ ಆಧಾರ್ ಮತ್ತು ಮತದಾರರ ಗುರುತಿನ ಚೀಟಿಗಳಂತಹ ಪ್ರಮುಖ ದಾಖಲೆಗಳಿದ್ದರೂ, ಪೊಲೀಸರು ಅವುಗಳನ್ನು ಕಡೆಗಣಿಸಿ ಅವರನ್ನು ‘ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶಿ’ ಎಂದು ಶಂಕಿಸಿ, ಗಡಿ ಭದ್ರತಾ ಪಡೆಗೆ (BSF) ಹಸ್ತಾಂತರಿಸಿದರು ಎಂದು ಕುಟುಂಬ ಆರೋಪಿಸಿದೆ. ಜೂನ್ 26 ರಂದು, ಸುನಾಲಿ, ಆಕೆಯ ಪತಿ ಮತ್ತು ಎಂಟು ವರ್ಷದ ಮಗನ ಕಣ್ಣುಗಳಿಗೆ ಬಟ್ಟೆ ಕಟ್ಟಿ, ಬಂದೂಕಿನ ಬೆದರಿಕೆಯಲ್ಲಿ, ಭಾರತದ ಮೆಹೇದಿ ಗಡಿಯ ಮೂಲಕ ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶಕ್ಕೆ ತಳ್ಳಲಾಯಿತು. ಅವರಿಗೆ ಕೇವಲ ತಮ್ಮ ಮೈಮೇಲಿದ್ದ ಬಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ, ಬೇರೇನೂ ಕೊಂಡೊಯ್ಯಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡಲಿಲ್ಲ. ಈ ಘಟನೆಯಲ್ಲಿ, ಅದೇ ಗ್ರಾಮದ ಸುನಾಲಿಯ ಸ್ನೇಹಿತೆ ಸ್ವೀಟಿ ಬೀಬಿ ಮತ್ತು ಅವರ ಇಬ್ಬರು ಮಕ್ಕಳನ್ನೂ ಇದೇ ರೀತಿ ಗಡೀಪಾರು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ.
ಕಾನೂನು ಹೋರಾಟ
ಸುನಾಲಿ ಕುಟುಂಬದ ಪೌರತ್ವದ ಬಗ್ಗೆ ಯಾವುದೇ ಅನುಮಾನವಿಲ್ಲ. ‘ಪರಿಜಾಯೀ ಶ್ರಮಿಕ್ ಐಕ್ಯ ಮಂಚ್’ನ ಸದಸ್ಯ ಆರಿಫ್ ಶೇಖ್ ಹೇಳುವ ಪ್ರಕಾರ, ಸುನಾಲಿ ಕುಟುಂಬದ ಬಳಿ 1952ರಿಂದಲೂ ಇರುವ ಭೂ ದಾಖಲೆಗಳಿವೆ, ಇದು ಅವರ ಕುಟುಂಬ ಹಲವು ತಲೆಮಾರುಗಳಿಂದ ಬೀರ್ಭೂಮ್‌ನ ಪೈಕರ್‌ನಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿರುವುದನ್ನು ಸಾಬೀತುಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಆಧಾರವಾಗಿಟ್ಟುಕೊಂಡು, ಭಾದು ಶೇಖ್ ಅವರು ಕಲ್ಕತ್ತಾ ಹೈಕೋರ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಹೇಬಿಯಸ್ ಕಾರ್ಪಸ್ ಅರ್ಜಿ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ಈ ಅರ್ಜಿಗಳು, ಪೊಲೀಸ್ ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರಿ ಏಜೆನ್ಸಿಗಳು ತಮ್ಮ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ದುರುಪಯೋಗಪಡಿಸಿಕೊಂಡು ನಾಗರಿಕರ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ಉಲ್ಲಂಘಿಸಿವೆ ಎಂದು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ತೋರಿಸುತ್ತವೆ.
ಕಲ್ಕತ್ತಾ ಹೈಕೋರ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರದ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಸಾಲಿಸಿಟರ್ ಜನರಲ್ ಅಶೋಕ್ ಚಕ್ರವರ್ತಿ, ಈ ವಿಷಯ ಈಗಾಗಲೇ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ ವಿಚಾರಣೆಯಲ್ಲಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿ ಅರ್ಜಿಯನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಲು ಕೋರಿದರು. ಆದರೆ, ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ತಪಬ್ರತಾ ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ರೀತೋಬ್ರತ ಕುಮಾರ್ ಮಿತ್ರೆ ಅವರ ವಿಭಾಗೀಯ ಪೀಠವು, ಈ ಪ್ರಕರಣದ ಗಂಭೀರತೆಯನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸಿ, ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 10ರಂದು ಮುಂದಿನ ವಿಚಾರಣೆ ನಡೆಸುವುದಾಗಿ ತಿಳಿಸಿತು. ಭಾದು ಶೇಖ್ ಅವರಿಗೆ ಇದೀಗ ನ್ಯಾಯಾಲಯವೇ ತಮ್ಮ ಕೊನೆಯ ಭರವಸೆಯಾಗಿದೆ.
ವಲಸೆ ಕಾರ್ಮಿಕರ ದುಃಸ್ಥಿತಿ
ಸುನಾಲಿಯಂತಹ ಜನರು ತಮ್ಮ ಗ್ರಾಮಗಳನ್ನು ತೊರೆದು ದೂರದ ಸ್ಥಳಗಳಿಗೆ ಹೋಗಿ ದುಡಿಯಲು ಇರುವ ಕಾರಣಗಳು ಆಳವಾದ ಆರ್ಥಿಕ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಾಗಿವೆ. ಬೀರ್ಭೂಮ್‌ನ ಪೈಕರ್ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಭೂಮಿ ಕಡಿಮೆ ಇರುವುದು ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಕಾರಣ. ಅಲ್ಲಿನ ಜನರು ಇತರರ ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಪಾಲುಗಾರರಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರೂ, ಅದರಿಂದ ಬರುವ ಆದಾಯ ಕುಟುಂಬ ನಿರ್ವಹಣೆಗೆ ಸಾಕಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಮತ್ತೊಂದು ಪ್ರಮುಖ ವಿಷಯವೆಂದರೆ, ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರದ ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಗ್ರಾಮೀಣ ಉದ್ಯೋಗ ಖಾತ್ರಿ ಯೋಜನೆ (MGNREGS) ಅಡಿಯಲ್ಲಿ 100 ದಿನಗಳ ಗ್ರಾಮೀಣ ಕೆಲಸದ ಯೋಜನೆ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಬಹಳ ಸಮಯದಿಂದ ಸ್ಥಗಿತಗೊಂಡಿದೆ. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಗ್ರಾಮಗಳು ಆರ್ಥಿಕವಾಗಿ ಮತ್ತಷ್ಟು ದುರ್ಬಲಗೊಂಡಿವೆ.
ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ, ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ‘ಬೀಡಿ ಸುರುಳಿ ಸುತ್ತುವ’ ಕೆಲಸ ಮಾತ್ರ ಲಭ್ಯವಿದೆ. 1,000 ಬೀಡಿಗಳನ್ನು ಸುತ್ತುವುದಕ್ಕೆ ಕೇವಲ 200-250 ರೂಪಾಯಿ ಸಿಗುತ್ತದೆ, ಅದೂ ಐದು ದಿನಗಳ ಶ್ರಮಕ್ಕೆ. ಈ ಕೆಲಸದ ದೀರ್ಘಾವಧಿಯ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ, ಕ್ಷಯ ರೋಗದಂತಹ ಆರೋಗ್ಯ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು ಬರಬಹುದು ಎಂಬ ಭಯವೂ ಜನರಿಗಿದೆ. ಇಂತಹ ಕಠಿಣ ಆರ್ಥಿಕ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳಿಂದಾಗಿ, ವಲಸೆ ಕಾರ್ಮಿಕರು ದೆಹಲಿ, ಒಡಿಶಾ ಮತ್ತು ಇತರ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಕೂಲಿ ಸಿಗುವುದರಿಂದ ತಮ್ಮ ಜೀವಕ್ಕೆ ಅಪಾಯವಿದ್ದರೂ ಅಲ್ಲಿಗೆ ಹೋಗಲು ಸಿದ್ಧರಾಗುತ್ತಾರೆ.
ರಾಜಕೀಯ ವಿವಾದ ಮತ್ತು ಪರಿಹಾರಗಳ ಕೊರತೆ
ಬಂಗಾಳಿ ಭಾಷಿಕ ವಲಸಿಗರ ಮೇಲಿನ ಕಿರುಕುಳದ ಘಟನೆಗಳು ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲೂ ವಿವಾದಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗಿವೆ. ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಮಮತಾ ಬ್ಯಾನರ್ಜಿ ಅವರು ವಲಸೆ ಕಾರ್ಮಿಕರಿಗಾಗಿ ‘ಶ್ರಮಶ್ರೀ’ ಎಂಬ ಹೊಸ ಪೋರ್ಟಲ್ ಪ್ರಾರಂಭಿಸುವುದಾಗಿ ಭರವಸೆ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ. ಆದರೆ, ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರ ಈಗಾಗಲೇ ‘ಕರ್ಮಸಾಥಿ’ ಎಂಬ ಇದೇ ರೀತಿಯ ಪೋರ್ಟಲ್ ಹೊಂದಿದ್ದು, ಈ ಎರಡರ ನಡುವಿನ ವ್ಯತ್ಯಾಸವೇನು ಎಂಬ ಬಗ್ಗೆ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೂ ತಿಳಿದಿಲ್ಲ. ಈ ಗೊಂದಲವು ಸರ್ಕಾರವು ಸಮಸ್ಯೆಯ ಆಳವನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಂಡಿದೆಯೇ ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆಯನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕುತ್ತದೆ. ವಾಸ್ತವವಾಗಿ, ಸರ್ಕಾರವು ಕೇವಲ ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಪರಿಹಾರಗಳನ್ನು ನೀಡುವ ಬದಲು, ಗ್ರಾಮಗಳಲ್ಲಿ ಉದ್ಯೋಗಾವಕಾಶಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುವ ಮತ್ತು ವಲಸೆ ಕಾರ್ಮಿಕರ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಬಲಪಡಿಸುವ ಅಗತ್ಯವಿದೆ.
ತಮ್ಮದೇ ದೇಶದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಗತಿಕರು
ಇಂದು, ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶದಲ್ಲಿ, ಸುನಾಲಿ ಮತ್ತು ಆಕೆಯ ಕುಟುಂಬ ದಾಖಲೆರಹಿತ ವಲಸಿಗರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ಅಲ್ಲಿಯೂ ಅಡಗಿಕೊಂಡಿರಬೇಕಾದ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಇದೆ. ಅವರಿಗೆ ಅಗತ್ಯವಿರುವ ಆರೋಗ್ಯ ಸೇವೆಗಳು ಸಿಗುತ್ತಿಲ್ಲ, ಇದು ಆಕೆಯ ಮಾನಸಿಕ ಮತ್ತು ದೈಹಿಕ ಆರೋಗ್ಯಕ್ಕೆ ಮಾರಕವಾಗಿದೆ. ಜ್ಯೋತ್ಸ್ನಾ ಬೀಬಿಯವರ ಪ್ರಶ್ನೆ, “ಹುಟ್ಟುವ ಮಗುವಿಗೆ ಯಾವ ದೇಶದ ಪೌರತ್ವ ಸಿಗುತ್ತದೆ?” ಎನ್ನುವುದು ಕೇವಲ ಕಳವಳವಲ್ಲ, ಬದಲಿಗೆ ಭಾರತದ ಕಾನೂನು ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮತ್ತು ಮಾನವೀಯತೆಯ ಮೇಲೆ ನೇರವಾಗಿ ಕೇಳಿದ ಪ್ರಶ್ನೆ. ತಮ್ಮ ತವರು ನೆಲದಿಂದಲೇ ಬಲವಂತವಾಗಿ ಹೊರಹಾಕಲ್ಪಟ್ಟಿರುವ ಈ ಕುಟುಂಬಕ್ಕೆ ನ್ಯಾಯ ಸಿಗುವುದು ಯಾವಾಗ? ಭಾರತದಂತಹ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ ರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿ, ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಗುರುತು ಮತ್ತು ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ರಾಜಕೀಯ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಗಳಿಗಾಗಿ ಬಲಿಪಶು ಮಾಡುವುದು ಅತ್ಯಂತ ಅಪಾಯಕಾರಿ ಬೆಳವಣಿಗೆಯಾಗಿದೆ.
ಸುನಾಲಿಯ ಕಥೆ, ನಮ್ಮ ದೇಶದೊಳಗಿನ ಲಕ್ಷಾಂತರ ವಲಸೆ ಕಾರ್ಮಿಕರ ದುಃಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ದುರ್ಘಟನೆಗೆ ನ್ಯಾಯ ಸಿಕ್ಕರೆ ಮಾತ್ರ, ಭವಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ ಇಂತಹ ಅಮಾನವೀಯ ಘಟನೆಗಳು ನಡೆಯುವುದಿಲ್ಲ ಎಂಬ ಭರವಸೆಯನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಬಹುದು.
ಮೂಲ: ಅರ್ಕಾ ದೇಬ್, ದಿ ವೈರ್‌
